Cassatie van Supreme Court (Netherlands), 25 de Junio de 2010

• Datum uitspraak: 25 de Junio de 2010
• Uitgevende instantie: Supreme Court (Netherlands)

25 juni 2010

Eerste Kamer

08/03917

EE

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

PROVINCIE GELDERLAND,

zetelende te Arnhem,

EISERES tot cassatie, verweerster in het incidentele cassatieberoep,

advocaat: mr. M.E. Gelpke,

t e g e n

1a. DE STICHTING BETAALD VOETBAL "VITESSE-Arnhem",

1b. B.V. VITESSE ,

beide gevestigd te Arnhem,

2a. [Verweerder 2a],

wonende te [woonplaats],

2b. [Verweerder 2b],

wonende te [woonplaats],

2c. [Verweerder 2c],

wonende te [woonplaats],

2d. DE HUNNENSCHANS BEHEER B.V.,

gevestigd te Arnhem,

3. STICHTING VRIENDEN VAN VITESSE,

   gevestigd te Arnhem,

   VERWEERDERS in cassatie, eisers in het incidentele cassatieberoep,

   advocaten: mr. R.S. Meijer en mr. B.T.M. van der Wiel.

   Partijen zullen hierna ook worden aangeduid als de Provincie en Vitesse c.s.

1. Het geding in feitelijke instanties

   Voor het verloop van het geding in feitelijke instanties verwijst de Hoge Raad naar de navolgende stukken:

   1. de vonnissen in de zaak 119510/HA ZA 04-1999 van de rechtbank Arnhem van 2 maart 2005 en 7 juni 2006,

   2. het arrest in de zaak 104.002.410 (rolnummer 2006/720) van het gerechtshof te Arnhem van 3 juni 2008.

   Het arrest van het hof is aan dit arrest gehecht.

2. Het geding in cassatie

   Tegen het arrest van het hof heeft de Provincie beroep in cassatie ingesteld. Vitesse c.s. hebben incidenteel cassatieberoep ingesteld. De cassatiedagvaarding en de conclusie van antwoord tevens houdende incidenteel cassatieberoep zijn aan dit arrest gehecht en maken daarvan deel uit.

   Partijen hebben over en weer geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

   De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten.

   De conclusie van de Advocaat-Generaal J. Wuisman strekt tot verwerping van het principaal beroep en, naar aanleiding van het incidenteel beroep, tot vernietiging van het bestreden arrest, voor zover het hof daarin oordeelt dat de door Vitesse c.s. voor hun vorderingen aangevoerde primaire grondslag faalt.

   De advocaat van de Provincie heeft bij brief van 5 maart 2010 op de conclusie gereageerd.

3. Uitgangspunten in cassatie

   3.1 In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

   (i) Medio 2001 verkeerde de professionele voetbalclub Vitesse (hierna: Vitesse) in een slechte financiële situatie. Voor het boekjaar 2001-2002 werd een exploitatietekort van ƒ 22.700.000,-- voorzien. Voorts had zij een schuld aan hoofdsponsor Nuon van ongeveer ƒ 76.000.000,--.

   (ii) De KNVB heeft bij brief van 22 juni 2001 aan Vitesse laten weten dat, voordat definitief licentie zou worden gegeven voor deelname aan betaald voetbal in het seizoen 2001-2002, vóór 1 juli 2001 aan een aantal voorwaarden diende te zijn voldaan. Tot die voorwaarden behoorde dat dekking voor het begrotingstekort zou worden aangetoond. De gestelde termijn is nadien verlengd tot 17 juli 2001.

   (iii) Enkele private financiers van Vitesse hebben een reddingsplan opgesteld, inhoudende: (a) het doorvoeren van bezuinigingen tot een bedrag van ƒ 1.000.000,--,

   (b) het verstrekken van leningen ter grootte van ƒ 16.000.000,-- aan Vitesse door de private financiers en de Stichting Vrienden van Vitesse, en (c) verlaging van de huur voor het stadion waarin werd gespeeld, Gelredome, van ƒ 8.000.000,-- naar ƒ 2.000.000,--.

   (iv) Op initiatief van de gedeputeerde Jacobs, in het college van Gedeputeerde Staten van de Provincie houdster van de portefeuille financiën, heeft op 1 juli 2001 een verkennend, informeel overleg plaatsgevonden. Aan het overleg namen deel vier van de vijf gedeputeerden van de Provincie, te weten Jacobs, De Bondt, Boxem en Esmeijer, voorts [verweerder 2a] en [verweerder 2c], leden van het bestuur van de Stichting Betaald Voetbal Vitesse Arnhem (hierna: Stichting Vitesse), de houdster van de KNVB licentie, en bovendien - via een door hen gecontroleerde B.V. - private financiers van Vitesse, verder de directieleden van Nuon, [betrokkene 1] en [betrokkene 2], en de advocaat van Nuon, Grapperhaus, en ten slotte twee projectontwikkelaars, in verband met een mogelijke aankoop van het stadion Gelredome door een of meer private partijen. Het was de genoemde gedeputeerden duidelijk dat Vitesse acute financiële problemen had en dat de dreiging bestond dat de KNVB-licentie niet verleend zou worden, waardoor Vitesse inkomsten zou missen en de verschuldigde huur voor het Gelredome niet meer zou kunnen opbrengen. Als gevolg daarvan zou ook Gelredome N.V., die het stadion als eigenares daarvan verhuurde aan de Stichting Vitesse, in financiële problemen kunnen geraken.

   (v) Andermaal op initiatief van Jacobs is het overleg voortgezet op de volgende dag, 2 juli 2001, vanaf 18.00 uur in het Provinciehuis. Daarbij waren aanwezig aan de zijde van de Provincie niet alleen opnieuw Jacobs, De Bondt en Esmeijer (hierna ook: de gedeputeerden), maar nu ook [betrokkene 3], medewerker van de concernstaf van de Provincie. Verder was aanwezig [betrokkene 4], bestuurslid van de Gelderse Ontwikkelingsmaatschappij N.V. (hierna ook: GOM), houdster van een prioriteitsaandeel in Gelredome N.V. GOM had het recht een bestuurslid van de Stichting Gelredome te benoemen (evenals trouwens de Provincie, Nuon en GOM, terwijl de Stichting Vitesse het recht had twee bestuursleden te benoemen). Namens Nuon was ter vergadering aanwezig [betrokkene 2] voornoemd, vergezeld van de advocaten Grapperhaus en De Vlam. Ten slotte waren [verweerder 2a] en [verweerder 2c] aanwezig. De twee projectontwikkelaars die bij het overleg van de vorige dag aanwezig waren, zijn door de gedeputeerden niet opnieuw uitgenodigd omdat het voor de Provincie onbespreekbaar was dat het stadion in private handen zou vallen.

   (vi) Tijdens het overleg is gesproken over verlaging door Gelredome N.V. van de huurprijs voor het stadion Gelredome van ƒ 8.000.000,-- naar ƒ 2.000.000,-- voor het seizoen 2001-2002, waarbij de Provincie behulpzaam zou zijn. Tevens is gesproken over kwijtschelding van een aanzienlijk deel van de schuld van Vitesse aan Nuon, en verstrekking door de Stichting Vrienden van Vitesse van financiële middelen voor de sanering van de financiële situatie van Vitesse.

   (vii) Aansluitend aan dit overleg is nog diezelfde avond elders nader overlegd tussen enerzijds [verweerder 2a] en [verweerder 2c] en anderzijds [betrokkene 2], Grapperhaus en De Vlam.

   Dit overleg heeft geresulteerd in de afspraken dat de private financiers de schuld van Vitesse aan Nuon voor een bedrag van ƒ 5.000.000,-- zouden overnemen en dat zij bovendien een bedrag van ƒ 16.000.000,-- aan de Stichting Vrienden van Vitesse ter beschikking zouden stellen.

   (viii) Op basis van een door [betrokkene 3] opgesteld voorstel hebben Gedeputeerde Staten op 3 juli 2001 een besluit genomen waarvan de kernpunten zijn: kenbaar maken aan Gelredome N.V. dat van provinciewege steun zal worden verleend aan verlaging door Gelredome N.V. van de huurprijs voor het stadion, uitspreken van de bereidheid in verband daarmee bancaire leningen te herfinancieren, en uitspreken van het voornemen te zijner tijd een voorstel bij Provinciale Staten in procedure te brengen ter zake van de herfinanciering. Van dit besluit is Gelredome N.V. diezelfde dag bij brief in kennis gesteld.

   (ix) Op 4 juli 2001 is een persbericht van Gedeputeerde Staten uitgegaan waarin onder meer werd meegedeeld dat de licentie voor Vitesse is veiliggesteld, waardering is uitgesproken voor de inbreng van de Vrienden van Vitesse en de directie van Gelredome N.V., en is aangekondigd dat Gedeputeerde Staten met een nader voorstel aan Provinciale Staten zouden komen dat het mogelijk moest maken dat Gelredome N.V. uitvoering kon geven aan haar voornemen de huur van het stadion voor het seizoen 2001-2002 te verlagen.

   (x) Bij brief van 5 juli 2001 heeft Gelredome N.V., onder verwijzing naar overleg met vertegenwoordigers van de Provincie, aan Vitesse toegezegd dat voor het seizoen 2001-2002 een huur van niet meer dan ƒ 2.000.000,-- hoefde te worden betaald. Deze brief bevatte onder meer de volgende passage:

   Uitkomst van dit overleg is dat de Provincie Gelderland, bij besluit van het College van Gedeputeerde Staten d.d. 3 juli 2001, Gelredome in staat zal stellen deze inkomstenverlaging op te vangen, e.e.a. vooruitlopend op een definitieve oplossing.

   (xi) Op 16 juli 2001 zijn overeenkomsten ondertekend waarin de hiervoor in (vii) genoemde afspraken zijn 'geformaliseerd' (schriftelijk vastgelegd).

   (xii) Na een telefonisch onderhoud tussen de directeur betaald voetbal van de KNVB, Kesler, en de Commissaris van de Koningin van de Provincie, Kamminga, over de medewerking van de Provincie aan de verlaging van de huurprijs van het stadion Gelredome, waarin Kamminga zich geruststellend heeft uitgelaten over de uitkomst van de besluitvorming door Provinciale Staten, zonder deze te garanderen, heeft de KNVB op 17 juli 2001 aan Vitesse definitief licentie verleend voor deelname aan betaald voetbal voor het seizoen 2001-2002.

   (xiii) Een brief van Gelredome N.V. aan Vitesse, gedateerd 18 juli 2001, bevat onder meer de volgende passage:

   "Het is een misverstand dat de provincie Gelderland aan Gelredome heeft toegezegd de huurverlaging voor het lopende seizoen te zullen compenseren. (...)

   Op welke wijze de exploitatie van Gelredome door de komende jaren kan worden veiliggesteld vormt onderwerp van overleg met de Gom en de provincie, waarna met de overige financiers zal worden overlegd over de gedachte oplossing."

   (xiv) Op 18 september 2001 hebben Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten een voorstel inzake herfinanciering van het stadion gedaan. Dat voorstel is niet in stemming gebracht omdat bleek dat het politiek onhaalbaar was.

   (xv) In een brief van 30 november 2001 berichtten Gedeputeerde Staten aan de Stichting Vitesse dat zij samen met de gemeente Arnhem intensief hebben gezocht naar wegen die kunnen bijdragen aan een gezondmaking van de exploitatie van Gelredome, mede om te bezien in hoeverre ruimte bestaat voor een (eenmalige) neerwaartse aanpassing van de door Stichting Vitesse verschuldigde huur aan Gelredome N.V...