Cassatie van Supreme Court (Netherlands), 24 de Diciembre de 2010

• Datum uitspraak: 24 de Diciembre de 2010
• Uitgevende instantie: Supreme Court (Netherlands)

Nr. 10/01452

24 december 2010

Arrest

gewezen op het beroep in cassatie van X B.V. te Z (hierna: belanghebbende) tegen de uitspraak van het Gerechtshof te 's-Gravenhage van 23 februari 2010, nr. BK-09/00170, betreffende een op aangifte voldaan bedrag aan overdrachtsbelasting.

1. Het geding in feitelijke instanties

   Belanghebbende heeft ter zake van een verkrijging van economische eigendom van een zaak op aangifte een bedrag aan overdrachtsbelasting voldaan.

   Belanghebbende heeft tegen voldoening van dit bedrag bezwaar gemaakt en verzocht om teruggaaf, welk verzoek bij uitspraak van de Inspecteur is afgewezen.

   De Rechtbank te 's-Gravenhage (nr. AWB 07/3187 OVDRBL) heeft het tegen die uitspraak ingestelde beroep ongegrond verklaard.

   Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld bij het Hof.

   Het Hof heeft de uitspraak van de Rechtbank bevestigd. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

2. Geding in cassatie

   Belanghebbende heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

   De Minister van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.

   Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.

   De Advocaat-Generaal R.L.H. IJzerman heeft op 22 oktober 2010 geconcludeerd tot ongegrondverklaring van het beroep.

   Belanghebbende heeft schriftelijk op de conclusie gereageerd.

3. Beoordeling van het middel

   3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

   3.1.1. Belanghebbende exploiteert een expeditie-, opslag-, cargadoors- en stuwadoorsbedrijf.

   3.1.2. De gemeente Rotterdam heeft in 2000 ten gunste van belanghebbende een recht van opstal gevestigd op een door belanghebbende van de gemeente gehuurd terrein (hierna: het terrein).

   3.1.3. Een zustermaatschappij van belanghebbende heeft in 2002 twee containerkranen gekocht (hierna: de kranen). De kranen zijn in dat jaar op een ponton in drie delen naar het terrein vervoerd en daar vervolgens gemonteerd. De zustermaatschappij heeft de kranen aan belanghebbende verhuurd.

   3.1.4. De kranen waren bestemd om ter plaatse zeeschepen te laden en te lossen. Zij waren geplaatst op rails en konden over die rails heen en weer bewegen over een afstand van maximaal 600 tot 800 meter.

   3.1.5. Belanghebbende heeft de kranen op 3 mei 2004 van de zustermaatschappij gekocht. Ter zake van een verkrijging op die datum heeft belanghebbende op aangifte het in geschil zijnde bedrag aan overdrachtsbelasting voldaan.

   3.2. Voor het Hof was in geschil of de kranen op 3 mei 2004 waren aan te merken als onroerende zaken in de zin van artikel 2, lid 1, van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (hierna: de Wet) en, zo ja, of belanghebbende ter zake van een verkrijging op die datum aanspraak kan maken op de vrijstelling van artikel 9, lid 4, van de Wet. Het Hof heeft de eerste vraag bevestigend en de tweede vraag ontkennend beantwoord. Tegen deze oordelen richt zich het middel.

   3.3.1. Het Hof heeft terecht vooropgesteld dat de vraag of de kranen roerend of onroerend zijn, dient te worden beantwoord naar civielrechtelijke maatstaven.

   3.3.2. Vervolgens heeft het Hof een aantal vuistregels voor de beoordeling opgesomd, die kennelijk zijn ontleend aan het arrest van de Hoge Raad van 31 oktober 1997, nr. 16404, NJ 1998, 97 (Portacabin). Het heeft de uiterlijke kenmerken van de kranen en hun eventuele waarneembare samenhang met het terrein aan de hand van die vuistregels beoordeeld. Het uit die beoordeling voortvloeiende oordeel van het Hof dat de havenkranen moeten worden aangemerkt als onroerend in de zin van artikel 3:3 BW, geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en kan voor het overige, als verweven met waarderingen van feitelijke aard, in cassatie niet op juistheid worden getoetst.

   3.3.3. Het oordeel van het Hof is ook niet onvoldoende gemotiveerd of onbegrijpelijk. Anders dan belanghebbende betoogt, was het Hof niet gehouden om de verwerping van belanghebbendes betoog over de "overcapaciteit" van de kranen verdergaand te onderbouwen dan het in onderdeel 6.4, laatste en voorlaatste volzin, van zijn uitspraak heeft gedaan.

   3.3.4. Bij het bovenstaande verdient het volgende opmerking. Belanghebbende heeft met een beroep op het arrest van de Hoge Raad van 15 januari 2010, nr. 07/13305, LJN BK9136, BNB 2010/80, betoogd dat kranen als de onderhavige in hun algemeenheid roerende zaken zijn. De vraag of kranen als de onderhavige in verbinding staan met de (onder)grond kan echter niet op eenzelfde wijze worden beantwoord als de vraag of een woonark als in dat arrest bedoeld in verbinding staat met de bodem. Een dergelijke woonark is niet met de bodem verenigd in de zin van artikel 3:3 BW, omdat zij blijkens haar constructie bestemd is om op het water te drijven en ook in feite drijft. De stukken van het geding laten geen andere conclusie toe dan dat de onderhavige kranen blijkens hun constructie bestemd zijn om zich op het land te bevinden en dat zij, zij het indirect via rails, ook feitelijk in voortdurende verbinding staan met de onder de kranen gelegen grond. Mede gelet op het arrest van de Hoge Raad van 8 juli 1997, nr. 31274, LJN AA2223, BNB 1997/294, heeft het Hof dan ook zonder schending van enige rechtsregel en zonder gehouden te zijn tot nadere motivering kunnen aannemen dat de kranen ondanks hun beweegbaarheid over rails met de grond waren verenigd in de zin van artikel 3:3 BW.

   3.3.5. Het middel faalt derhalve op zijn primaire grondslag.

   3.4. De subsidiaire grondslag van het middel doet een beroep op de vrijstelling van artikel 9, lid 4, van de Wet en berust op de stelling dat belanghebbende door de plaatsing van de kranen op het terrein in 2002 de juridische eigendom van die kranen heeft verkregen, waarna zij in 2004 de economische eigendom van die kranen heeft verworven. Ook deze subsidiaire grondslag kan belanghebbende niet baten. Aangezien belanghebbende ten tijde van de plaatsing van de kranen in 2002 reeds gerechtigd was tot een recht van opstal op het terrein, kwamen die kranen haar vanaf het moment van hun plaatsing van rechtswege toe uit hoofde van dat recht. Het wettelijk stelsel biedt geen ruimte om hierin een nadere verkrijging te onderscheiden naast de verkrijging van het recht van opstal, die reeds had plaatsgevonden. Ook in zoverre faalt het middel derhalve.

4. Proceskosten

   De Hoge Raad acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten.

5. Beslissing

   De Hoge Raad verklaart het beroep in cassatie ongegrond.

   Dit arrest is gewezen door de vice-president J.W. van den Berge als voorzitter, en de raadsheren C. Schaap, J.W.M. Tijnagel, A.H.T. Heisterkamp en M.W.C. Feteris, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier A.I. Boussak-Leeksma, en in het openbaar uitgesproken op 24 december 2010.

   Nr. 10/01452

   Derde Kamer B

   Overdrachtsbelasting 2004

   PROCUREUR-GENERAAL BIJ DE HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

   MR. R.L.H. IJZERMAN

   ADVOCAAT-GENERAAL

   Conclusie van 22 oktober 2010 inzake:

   X B.V.

   Tegen

   Minister van Financiën

1. Inleiding

   1.1 Heden neem ik conclusie in de zaak met nummer 10/01452 naar aanleiding van het beroep in cassatie van X B.V., belanghebbende, tegen de uitspraak van het Gerechtshof te 's-Gravenhage (hierna: het Hof) van 23 februari 2010, nr. BK-09/00170, LJN BL7311, NTFR 2010/818.

   1.2 Ingevolge artikel 2, lid 1, van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (hierna: WBRV) wordt onder de naam 'overdrachtsbelasting' een belasting geheven ter zake van de verkrijging van in Nederland gelegen onroerende zaken of van rechten waaraan deze zijn onderworpen. Belanghebbende heeft op 3 mei 2004 twee kranen in economische eigendom verkregen van A B.V. (hierna: A B.V.), een zustermaatschappij van belanghebbende. In geschil is of de kranen ten tijde van de verkrijging op 3 mei 2004 zijn aan te merken als onroerende zaken in de zin van artikel 2, lid 1, WBRV. De Inspecteur(1) stelt dat de kranen als onroerende zaken zijn aan te merken, terwijl belanghebbende stelt dat de kranen als roerende zaken moeten worden aangemerkt.

   1.3 Op 26 mei 2004 heeft belanghebbende ter zake van de verkrijging van de economische eigendom van twee kranen op aangifte overdrachtsbelasting voldaan. Tegen de eigen voldoening op aangifte heeft belanghebbende bezwaar gemaakt. De Inspecteur heeft het bezwaar ongegrond verklaard.

   1.4 In deze conclusie gaat het om de vraag of de kranen ten tijde van de overdracht op 3 mei 2004 als onroerende zaken in de zin van artikel 2, lid 1, WBRV zijn aan te merken en voorts of, indien de kranen als onroerende zaken worden aangemerkt, belanghebbende ter zake van de verkrijging van de economische eigendom aanspraak kan maken op de vrijstelling als genoemd in artikel 9, lid 4, WBRV, wegens eerdere verkrijging van de juridische eigendom ingevolge belanghebbendes opstalrecht.

   1.5 Deze conclusie is als volgt opgebouwd. In onderdeel 2 worden de feiten en het geding in feitelijke instanties weergegeven, gevolgd door een beschrijving van het geding in cassatie in onderdeel 3. In onderdeel 4 zijn relevante regelgeving, jurisprudentie en literatuur(2) vermeld. In onderdeel 5 wordt het door belanghebbende voorgestelde, uit twee onderdelen bestaande, cassatiemiddel besproken en beoordeeld; met conclusie in onderdeel 6.

2. De feiten en het geding in feitelijke instanties

   2.1 Belanghebbende exploiteert een expeditie-, opslag-, cargadoors- en stuwadoorsbedrijf. Op 9 december 1996 heeft belanghebbende een huurovereenkomst gesloten met de gemeente Rotterdam uit hoofde waarvan zij een terrein in de a-haven te Rotterdam (hierna: het terrein) heeft gehuurd van 2 januari 1996 tot 1 juni 2046. In 2000 is door de gemeente Rotterdam ten gunste van belanghebbende een recht van opstal gevestigd op het terrein. In 2002 heeft een zustermaatschappij van belanghebbende, A B.V., twee kranen van het type Nelcon aangeschaft. Deze kranen zijn in oktober 2002 op het terrein geleverd aan A B.V. De kranen zijn op een ponton naar het terrein vervoerd en waren tijdens het...