Eerste aanleg - meervoudig van Rechtbank Groningen, 10 de Abril de 2003

• Spreker: gepubliceerd
• Datum uitspraak: 10 de Abril de 2003
• Uitgevende instantie: Rechtbank Groningen

RECHTBANK GRONINGEN

SECTOR STRAFRECHT

parketnummer: [nummer]

datum uitspraak: 10 april 2003

op tegenspraak

raadsman: mr. W. Anker

VONNIS

van de rechtbank te Groningen, meervoudige kamer voor strafzaken, in de zaak tegen:

[verdachte],

(zich noemende: [verdachte]),

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum],

wonende te [woonplaats], [adres],

Dit vonnis is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting van 27 maart 2003.

TENLASTELEGGING

Aan de verdachte is ten laste gelegd: dat

[slachtoffer] op of omstreeks 05 april 2001 in de gemeente Groningen zelfmoord heeft gepleegd (door middel van een methode waarbij men al dan niet na een combinatie van handelingen -onder meer het innemen van medicijnen, het plaatsen van een of meer plastic zakken over een op het hoofd geplaatste hoed en (vervolgens) over het hoofd en over een voor de mond geplaatst mondkapje, waarna die plastic zak(ken) met behulp van een elastiek word(t/en) vastgezet, waardoor men geen/minder zuurstof krijgt- door de (gezamenlijke) uitwerking van medicijnen en/of door verstikking om het leven komt)

waarbij en/of waartoe hij, verdachte, die [slachtoffer] in of omstreeks de periode van 01 maart 2001 tot en met 05 april 2001, althans op of omstreeks 5 april 2001, in de gemeente Groningen, althans in Nederland, tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, opzettelijk behulpzaam is geweest en/of de middelen heeft verschaft, terwijl die zelfmoord is gevolgd, hebbende hij, verdachte, en/of diens mededader(s) daartoe en/of daarbij (telkens) opzettelijk

- die [slachtoffer] in een of meer (al dan niet telefonische) gesprekken een of meer instructies en/of een of meer aanwijzingen gegeven omtrent een of meer methoden van zelfmoord en/of

- die [slachtoffer] een of meer folders en/of (ander) schriftelijk materiaal verstrekt met daarin een of meer instructies en/of een of meer aanwijzingen omtrent een of meer methoden van zelfmoord en/of

- een lijst gemaakt voor die [slachtoffer] met daarop vermeld de voor de zelfmoord van die [slachtoffer] benodigde zaken en/of materialen en/of een dergelijke lijst aan die [slachtoffer] verstrekt en/of

- voor die [slachtoffer] aangeschaft en/of doen aanschaffen, (voor die zelfmoord benodigde/gebruikte) medicijnen, althans slaappillen, en/of een mondkapje en/of

- op/aan de voordeur van de woning van die [slachtoffer] een papier bevestigd met daarop de woorden: "Niet storen SVP ik lig te slapen" en/of

- een kopje/glas en/of water en/of Biogarde (voor het oplossen van en/of innemen van voor de zelfmoord benodigde/gebruikte medicijnen) in de (onmiddellijke) nabijheid van die [slachtoffer] klaargezet en/of - een deksel van een pot jam opengedraaid en/of die jam (voor het innemen van voor de zelfmoord benodigde/gebruikte medicijnen) in de onmiddellijke nabijheid van die [slachtoffer] klaargezet en/of

- een of meer kommen met daarin een aanzienlijke hoeveelheid (voor die zelfmoord benodigde/gebruikte) medicijnen klaargezet en/of

- een fles alcoholhoudende drank opengemaakt en/of een glas ingeschonken met die (voor die zelfmoord benodigde/gebruikte) alcoholhoudende drank en/of vervolgens dat glas met daarin die alcoholhoudende drank in de onmiddellijke nabijheid van die [slachtoffer] klaargezet en/of aan die [slachtoffer] aangereikt en/of

- een (voor de zelfmoord van die [slachtoffer] benodigd/gebruikt) elastiek voor die [slachtoffer] pasklaar gemaakt en/of geprepareerd en/of (vervolgens) dat elastiek om de nek en/of hals van die [slachtoffer] geplaatst, althans gedaan en/of

- een (voor de zelfmoord van die [slachtoffer] benodigd/gebruikt) mondkapje geprepareerd, althans in een (voor de zelfmoord van die [slachtoffer] benodigd/gebruikt) mondkapje een of meer gaten geknipt/geprikt/gescheurd, althans gemaakt, en/of (vervolgens) dat mondkapje in de onmiddellijke nabijheid van die [slachtoffer] klaargelegd en/of

- een of meer (voor de zelfmoord van die [slachtoffer] benodigde/gebruikte) plastic zakken gecontroleerd op gaten en/of (vervolgens) die gecontroleerde plastic zak(ken) in de onmiddellijke nabijheid van die [slachtoffer] klaargelegd en/of

- een (voor de zelfmoord van die [slachtoffer] benodigde/gebruikte) hoed in de onmiddellijke nabijheid van die [slachtoffer] klaargelegd en/of

- die [slachtoffer] geholpen met/bij het innemen van en/of aanwijzingen gegeven omtrent tijd en wijze van innemen van (de voor de zelfmoord benodigde/gebruikte) medicijnen en/of alcoholhoudende drank en/of

- tijdens de uitvoering van de zelfmoord van die [slachtoffer], die [slachtoffer] een of meer instructies en/of een of meer aanwijzingen met betrekking tot wijze en/of de volgorde van de (verder) uit te voeren -op de zelfmoord van die [slachtoffer] gerichte- handelingen gegeven en/of

- tijdens de uitvoering van de zelfmoord van die [slachtoffer] een of meer over het hoofd van die [slachtoffer] geplaatste plastic zakken gecontroleerd teneinde vast te stellen of die plastic zak(ken) goed over het hoofd en/of om de nek/hals van die [slachtoffer] was/waren geplaatst en/of bevestigd en/of geen lek(ken) vertoond(en);

art 294 Wetboek van Strafrecht

Wijziging tenlastelegging

De officier van justitie heeft gevorderd dat de tenlastelegging als volgt zal worden gewijzigd:

In regel 15 vanaf de onderkant van blad 2 van de dagvaarding gerekend, (de derde regel van aandachtspunt 12) moet worden toegevoegd na "zak(ken)": ", althans een of meer plastic zak(ken)".

Deze vordering is door de rechtbank ter terechtzitting, gehoord de verdachte en diens raadsman, toegewezen.

GELDIGHEID VAN DE DAGVAARDING

De raadsman heeft aangevoerd dat de dagvaarding met betrekking tot hetgeen vermeld is achter het 15e gedachtestreepje nietig moet worden verklaard, omdat dit onderdeel van de tenlastelegging te vaag en onvoldoende feitelijk is, zodat verdachte in zijn verdediging wordt geschaad.

De rechtbank is van oordeel dat het bij het 15e gedachtestreepje tenlastegelegde weliswaar minder feitelijk is uitgewerkt, maar desondanks voor verdachte en de raadsman voldoende duidelijk is om de verdediging te voeren. Dit gelet op de samenhang van dit gewraakte onderdeel met de daaraan voorafgaande inhoud van hetgeen onder de gedachtestreepjes 1 t/m 14 en hetgeen na gedachtestreepje 15 is ten laste gelegd, waarbij kennelijk een zekere volgorde in tijd in acht is genomen. Hierdoor is naar het oordeel van de rechtbank voldoende bepaalbaar waar dit onderdeel van de tenlastelegging op ziet.

De rechtbank verwerpt derhalve dit verweer.

BEWEZENVERKLARING

Opzettelijk behulpzaam zijn ex artikel 294 Wetboek van Strafrecht.

De rechtbank zal allereerst dienen te beoordelen welke inhoud toekomt aan het bestanddeel "behulpzaam zijn" als bedoeld in artikel 294 Wetboek van Strafrecht (Sr). Voor het bepalen van de inhoud van dit bestanddeel is noch in de wetsgeschiedenis, noch in voornoemd artikel enig concreet aanknopingspunt te vinden. Evenmin kan naar het oordeel van de rechtbank bij de uitleg van dit bestanddeel aansluiting worden gezocht bij artikel 48 Sr, waarin als medeplichtigen aan een misdrijf worden aangewezen zij die opzettelijk behulpzaam zijn bij het plegen van dat misdrijf. Dit zou uit het oogpunt van wetsystematiek miskennen dat artikel 294 Sr tot die bepalingen behoort waarin een specifieke vorm van behulpzaamheid strafbaar is gesteld. Dit specifieke karakter ten opzichte van de algemene deelneming van artikel 48 Sr is daarin gelegen dat er geen gronddelict is waarbij men behulpzaam kan zijn. In het Nederlands Wetboek van Strafrecht is zelfdoding immers niet strafbaar gesteld.

De rechtbank is gezien dit eigensoortige karakter van artikel 294 Sr van oordeel dat strafbare hulp bij zelfdoding niet beperkt kan worden tot handelingen die worden verricht tijdens het uitvoeren van de zelfdoding. Niet valt in te zien waarom strafbare hulp - in de tijd geplaatst - niet aan de zelfdoding vooraf kan gaan. Tot een dergelijke restrictieve uitleg noopt art 294 Sr niet, terwijl naar het oordeel van de rechtbank denkbaar is dat een (actieve) handeling in een concreet geval voorafgaand aan een zelfdoding als "behulpzaam zijn daarbij" kan worden beschouwd.

In het arrest van de Hoge Raad van 5 december 1995, NJ 1996/322 is geoordeeld dat bij de afbakening van het begrip "behulpzaam zijn" aansluiting dient te worden gezocht bij het algemeen spraakgebruik. Daarbij is bepaald dat de beantwoording van de vraag of in een concreet geval een aan een verdachte verweten gedraging als "behulpzaam zijn" kan worden aangemerkt, in belangrijke mate afhankelijk is van de omstandigheden van het geval.

De rechtbank stelt - onder verwijzing naar voornoemd arrest - voorop dat het verlenen van bijstand in die zin dat iemand voorafgaand aan en tijdens het proces van zelfdoding louter passief moreel steun heeft geboden waarbij de zelfdoding in zijn geheel door betrokkene zelf is verricht, niet kan worden opgevat als behulpzaamheid bij de zelfdoding als bedoeld in artikel 294 Sr. Dergelijke morele steun strekt ertoe iemand niet aan het door hemzelf gekozen lot over te laten doch hem - op uitdrukkelijke verzoek - uit medemenselijkheid te gunnen niet in eenzaamheid te sterven.

De rechtbank overweegt daarnaast - eveneens onder verwijzing naar voornoemd arrest - dat het in algemene zin informeren omtrent de wijze waarop zelfdoding kan worden uitgevoerd, evenmin kan worden beschouwd als "behulpzaam zijn" in de zin van artikel 294 Sr.

De rechtbank is derhalve van oordeel dat uitleg van artikel 294 Sr ertoe leidt dat strafbare hulp bij zelfdoding aanvangt op het moment dat louter (passieve) morele ondersteuning en het verstrekken van algemene informatie overgaat in actieve ondersteunende handelingen die de zelfdoding mogelijk en/of gemakkelijk maken. Daarbij dienen de verweten handelingen in hun onderlinge verband en samenhang...