Hoger beroep van Court of Appeal of 's-Gravenhage (Netherlands), 28 de Febrero de 2008

• Spreker: gepubliceerd
• Datum uitspraak: 28 de Febrero de 2008
• Uitgevende instantie: Court of Appeal of 's-Gravenhage (Netherlands)

Uitspraak: 28 februari 2008

Rolnummer: 04/1624

Rolnr. rechtbank: 01/3894

HET GERECHTSHOF TE 'S-GRAVENHAGE, tweede civiele kamer, heeft het volgende arrest gewezen in de zaak van

ROBEIN BANK N.V.,

gevestigd te 's-Gravenhage,

appellante, tevens geÔntimeerde in voorwaardelijk incidenteel appel,

procureur: mr. P.J.M. von Schmidt auf Altenstadt

tegen

1. [geÔntimeerde sub 1],

   wonende te Reeuwijk,

2. [geÔntimeerde sub 1] HOLDING B.V.,

   gevestigd te Reeuwijk,

3. [geÔntimeerde sub 3],

   wonende te Reeuwijk,

4. [geÔntimeerde sub 4],

   wonende te Reeuwijk,

5. [geÔntimeerde sub 5],

   wonende te Reeuwijk,

6. [geÔntimeerde sub 6],

   wonende te Gouda,

7. [geÔntimeerde sub 7],

   wonende te Gouda,

8. [geÔntimeerde sub 8],

   wonende te Alphen aan den Rijn,

   geÔntimeerden, tevens appellanten in voorwaardelijk incidenteel appel,

   procureurs: mr. [geÔntimeerde sub 6] Lemstra (sub 1) en mr. W.M. Schonewille (sub 2 t/m 8).

   Partijen worden hierna veelal "de bank" respectievelijk "[geÔntimeerden]" genoemd en geÔntimeerden sub 3 t/m 8 tezamen: "[geÔntimeerden sub 3 t/m 8]". Voor geÔntimeerden sub 1 t/m 8 afzonderlijk worden hun hiervoor weergeven namen gebruikt met afkorting van voornamen tot initialen.

   Het geding

   De bank is bij exploten van 21 september 2004 in hoger beroep gekomen van de vonnissen van 12 november 2003 en 23 juni 2004 die de rechtbank te

   's-Gravenhage tussen partijen heeft gewezen. Bij memorie van grieven heeft zij 37 grieven aangevoerd. [geÔntimeerden] hebben deze grieven bestreden; [geÔntimeerde sub 1] bij afzonderlijke en de anderen bij gezamenlijke memorie van antwoord. Daarbij hebben [geÔntimeerden] tevens voorwaardelijk incidenteel appel ingesteld en hun eis gewijzigd, waarna zij nog een "akte houdende wijziging van eis in het voorwaardelijk incidenteel appel" hebben ingediend. De bank heeft gereageerd bij "memorie van antwoord in het voorwaardelijke incidenteel appel tevens antwoordakte wijziging van eis". Vervolgens hebben de advocaten van partijen de zaak aan de hand van pleitnota's bepleit; mr. A.H. Beekhuizen voor de bank, mrs. [geÔntimeerde sub 6] Lemstra en M.W.J. Jongmans voor [geÔntimeerde sub 1] en mrs. W.M. Schonewille en A.J.E. van den Bergen voor de overige geÔntimeerden. Na afloop is een arrestdatum bepaald. Die is meermalen doorgeschoven.

   De beoordeling van het hoger beroep

   onderwerp geschil

1. De hoofdvraag in deze zaak is of de bank aansprakelijk is voor verliezen die [geÔntimeerden] hebben geleden op hun beleggingen. Als grond voor die aansprakelijkheid hebben [geÔntimeerden] aangevoerd dat de bank haar zorgplicht heeft geschonden door hen niet aan de dekkingsvoorschriften te houden.

   enkele feiten

   2 De beleggingen vonden plaats vanaf effectenrekeningen die Vergeer c.s. tussen maart 1998 en augustus 2000 bij de bank hebben geopend; [geÔntimeerde sub 1] op 13 maart 1998 (rek.nr. 35180); [geÔntimeerde sub 1] Holding B.V. op 23 oktober 1998 (rek.nr. 40047); [geÔntimeerde sub 3] op 23 oktober 1998 (rek.nr. 35210); [geÔntimeerde sub 4] op 11 mei 1999 (rek.nr. 35245); [geÔntimeerde sub 5] op 7 april 2000 (rek.nr. 35262); [geÔntimeerde sub 6] en [geÔntimeerde sub 7] eind 1999 (rek.nr. 35244) en [geÔntimeerde sub 8] op 11 juli 2000 (rek.nr. 35263).

3. De bank heeft het openen van de effectenrekeningen schriftelijk bevestigd. Als voorbeeld is bij conclusie van eis de bevestigingsbrief van 23 oktober 1998 aan [geÔntimeerde sub 3] overgelegd. Die houdt naast een bevestiging van de opening van de rekening ook nog het volgende in:

   " (..) Uw effectenorder kunt u opgeven via ons gratis telefoonnummer 0800-0157. Tevens berichten wij u gaarne bereid te zijn u een krediet in rekening-courant te verlenen (..) met dien verstande dat opnames onder dit krediet in totaal nimmer meer mogen bedragen dan 70% van de actuele waarde van een effectenportefeuille welke naar oordeel van de bank bestaat uit courante en goed gespreide effecten en welke aan ons is verpand.

   Indien en voor zover sprake is van "margin" verplichtingen uit hoofde van door u aangegane optieposities, wordt het totale bedrag van de "margin" verplichting in mindering gebracht op de boven omschreven kredietruimte. (..)

   Zekerheden

   Tot meerdere zekerheid voor al hetgeen u ons uit welken hoofde dan ook mocht blijken schuldig te zijn, ontvangen wij verpanding van de effecten (..) zoals nader omschreven in de betreffende akte van verpanding van effecten. Op onze relatie zijn onze Algemene Voorwaarden van toepassing. (..). Indien u wil overgaan tot optie- en/of futurescontracten verzoeken wij u (..) de CliÎntenovereenkomst (..) getekend te retourneren. (..)"

4. [geÔntimeerden] hebben gebruik gemaakt van het door de bank aangeboden effectenkrediet. Allen hebben tevens een akte van verpanding van effecten getekend en een cliÎntenovereenkomst met betrekking tot opties en termijncontracten getekend. Die cliÎntenovereenkomst houdt o.a. in:

   "(..) 2. Documentatie (..)

   2. De cliÎnt bevestigt dat hij de beschrijving van het systeem van de berekening van de minimum dekkingsverplichting ("margin") heeft ontvangen en gelezen (..)

4. Algemene risico's en verliezen.

   De cliÎnt bevestigt dat hij de risico's, verbonden aan het doen van transacties in opties, termijncontracten (..) begrijpt en aanvaardt (..)

9. Dekkingseisen (margin)

   1. Met betrekking tot iedere voor zijn rekening geschreven of te schrijven optie en gesloten of te sluiten termijncontract zal de cliÎnt direct op eerste verzoek aan de bank zekerheid ("margin") stellen en handhaven ten minste tot de minimumhoogte en in de vorm zoals van tijd tot tijd bepaald door de beurs, te verhogen met een opslag van 15% (..). De cliÎnt dient de geschatte margin samenhangende met een order te verschaffen voordat de order wordt uitgevoerd en een eventueel margintekort op te heffen voordat een nieuwe order wordt uitgevoerd.

10. Verrekening en zekerheden

    (..) In aanvulling op (.. die Algemene Voorwaarden, toev. hof) komen partijen overeen dat alle long posities in opties en alle posities in termijncontracten van de cliÎnt aan de bank zijn verpand tot zekerheid voor de nakoming van al hetgeen de bank uit welken hoofde ook van de cliÎnt te vorderen heeft of zal krijgen. (..)

12. Protest en reclame

    1. Krachtens artikel 12 Algemene Voorwaarden zijn beide partijen verplicht alle bevestigingen, rekeningafschriften, nota's en andere opgaven terstond op onjuistheid te controleren (..) In aanvulling daarop en in afwijking van artikel 13 van de Algemene Voorwaarden komen partijen overeen dat de cliÎnt elk recht op reclame of schadevergoeding dat hij anders terzake van zo'n opgave of een daaronderliggende rechtshandeling jegens de bank zou mogen hebben, verliest, en daarmee verband houdende rechtsvorderingen vervallen, indien hij niet schriftelijk tegen die opgave of de daaronderliggende rechtshandeling protesteert binnen vijf werkdagen dat hij die opgave volgens algemene ervaringsregels zou moeten hebben ontvangen. (..)

13. Positie- en uitoefenlimieten

    De cliÎnt zal de positielimieten en uitoefenlimieten (..) in acht nemen. (..)

21. Bijzonderheden omtrent aansprakelijkheid

    (..) b. De bank is nimmer aansprakelijk voor gevolgschade. (..)

22. Bevoorschotting

    Indien aan de cliÎnt een krediet is verleend tegen onderpand van effectendepot staat de waardering van de effecten steeds ter vrije beoordeling van de bank en kan door deze gewijzigd worden. (..)

23. Geen afstand van recht

    Indien de bank te eniger tijd toelaat dat de cliÎnt een kredietlimiet, een bevoorschottingsnorm, een positielimiet, een marginverplichting of welke bepaling van deze overeenkomst (of een andere tussen partijen geldende overeenkomst) ook, overschrijdt of overtreedt, geeft dit de cliÎnt geen enkel recht op handhaving van die overschrijding of overtreding (..)"

5. [geÔntimeerden sub 3 t/m 8] hebben tevens een handtekeningenkaart ondertekend. Door middel van die kaart hebben zij [geÔntimeerde sub 1] gevolmachtigd om handelingen ten aanzien van hun rekeningen te verrichten. De tekst van de volmacht luidt:

   "Ondergetekende verklaart hiermede een machtiging te hebben verstrekt aan [geÔntimeerde sub 1] om namens hem/haar alle mogelijk voorkomende handelingen te verrichten, met uitzondering van openen en sluiten van de rekening, wijziging tenaamstelling en aanwijzing van nieuwe gemachtigde(n)."

6. [geÔntimeerde sub 1] is ondernemer. Hij heeft gehandeld in kaas (familiebedrijf Vergeer Kaas te Reeuwijk). [geÔntimeerde sub 1] Holding B.V. is een vennootschap van hem en [geÔntimeerden sub 3 t/m 8] zijn familie en vrienden die samen met hem een beleggingscluster hebben gevormd. De door hen getekende clusterverklaring bepaalt dat "alle bij de bank door CliÎnt (waarmee zowel de geclusterde personen afzonderlijk als tezamen zijn bedoeld, opm. hof) aangehouden rekeningen, voor wat betreft de berekening van de gestelde zekerheden (..). als ÈÈn geheel worden beschouwd". In de door [geÔntimeerde sub 5] en [geÔntimeerde sub 8] getekende clusterverklaringen is hieraan toegevoegd dat hun tekort nimmer meer mag bedragen dan € 500.000,--. Ten aanzien van [geÔntimeerde sub 6] en [geÔntimeerde sub 7] was dit maximum tekort aanvankelijk op € 250.000,-- gesteld, maar per 5 december 2000 is hier eveneens € 500.000,-- van gemaakt. Voorts bepaalt de clusterverklaring dat de bank alle correspondentie zendt naar het adres Kerkweg 19 te Reeuwijk, zijnde het adres van [geÔntimeerde sub 1], en dat iedere geclusterde persoon ten minste ÈÈn keer per maand een positieoverzicht, alsmede een overzicht van de mutaties van de betreffende rekening ontvangt. De zoon van [geÔntimeerde sub 1] - [A] - belegde eveneens in clusterverband. Daarnaast was er een cluster van [B] en ÈÈn van [C]. Ook over de beleggingsverliezen in deze andere clusters lopen procedures bij dit hof, onder rolnummer 2004/0508 (cluster [A]), 2004/508 (cluster [B]) en 2004/503 (cluster [C]).

7. Voor zichzelf belegde [geÔntimeerde sub 1] sinds maart 1998 bij de bank en voor de anderen sinds eind 1998, respectievelijk 1999 en 2000 (zie de hiervoor onder 2 genoemde data). In de...