Cassatie van Supreme Court (Netherlands), 5 de Junio de 2009

• Datum uitspraak: 5 de Junio de 2009
• Uitgevende instantie: Supreme Court (Netherlands)

5 juni 2009

Eerste Kamer

08/03771

EV/EE

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

[De T.],

wonende te [woonplaats],

EISER tot cassatie, verweerder in het incidentele cassatieberoep,

advocaat: mrs. D.M. de Knijff en E.A.L. van Emden,

t e g e n

DEXIA BANK NEDERLAND N.V.,

gevestigd te Amsterdam,

VERWEERSTER in cassatie, eiseres in het incidentele cassatieberoep,

advocaat: aanvankelijk mrs. J. de Bie Leuveling Tjeenk en R.M. Hermans, thans mr. R.A.A. Duk.

Partijen zullen hierna ook worden aangeduid als [De T.] en Dexia.

1. Het geding in feitelijke instanties

   Dexia heeft bij exploot van 23 maart 2004 [De T.] gedagvaard voor de rechtbank Zwolle, sector kanton, locatie Lelystad en gevorderd, kort gezegd, [De T.] te veroordelen om aan Dexia te betalen een bedrag van € 1.754,75, vermeerderd met de contractuele rente van 0,96% per maand, althans de wettelijke rente over € 1.431,07, vanaf 18 oktober 2003 tot de dag der algehele voldoening.

   [De T.] heeft de vordering bestreden en, in reconventie, gevorderd, kort gezegd, de onderhavige overeenkomst te vernietigen wegens dwaling krachtens art. 6:228 BW en Dexia te veroordelen tot terugbetaling van de tussen 1 mei 2000 en 1 november 2002 door [De T.] betaalde inleg van ƒ 50,-- per maand, verhoogd met de wettelijke rente.

   De kantonrechter heeft bij vonnis van 11 augustus 2004 in conventie [De T.] veroordeeld om aan Dexia € 1.703,07 te betalen, vermeerderd met de contractuele rente van 0,96% per maand over € 1.431,07 vanaf 18 oktober 2003 tot de dag der algehele voldoening en in reconventie de vordering afgewezen.

   Tegen dit vonnis heeft [De T.], onder wijziging van eis, hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te Arnhem.

   Na een tussenarrest van 1 april 2008 heeft het hof bij eindarrest van 15 juli 2008 het vonnis van de kantonrechter vernietigd voor zover [De T.] daarbij in conventie is veroordeeld tot betaling van een geldsom, dit vonnis voor het overige bekrachtigd en, opnieuw rechtdoende, [De T.] veroordeeld om aan Dexia 20% van de restschuld (zijnde € 1.703,37) te voldoen, derhalve een bedrag van € 340,61, te vermeerderen met de contractuele rente over 20% van € 1.431,07 (zijnde € 286,21) van 18 oktober 2003 tot de dag der voldoening.

   De arresten van het hof zijn aan dit arrest gehecht.

2. Het geding in cassatie

   Tegen beide arresten van het hof heeft [De T.] beroep in cassatie ingesteld. Dexia heeft incidenteel cassatieberoep ingesteld. De cassatiedagvaarding en de conclusie van antwoord tevens houdende incidenteel cassatieberoep zijn aan dit arrest gehecht en maken daarvan deel uit.

   Partijen hebben over en weer geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

   De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten en voor Dexia mede door mrs. E.M. Snijders en L.E. Fresco, beiden advocaat te Amsterdam.

   De conclusie van de plaatsvervangend Procureur-Generaal strekt in het principale cassatieberoep tot vernietiging van de bestreden arresten en tot verwijzing ter verdere behandeling en beslissing en in het incidentele cassatieberoep tot verwerping.

   De advocaten van [De T.] hebben bij brief van 12 maart 2009 op die conclusie gereageerd.

   Mrs. R.M. Hermans en J. de Bie Leuveling Tjeenk, beiden advocaat te Amsterdam, hebben namens Dexia bij brief van 13 maart 2009 op die conclusie gereageerd.

3. Uitgangspunten in cassatie

   3.1 In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

   (i) Dexia is de rechtsopvolger van de naamloze vennootschap Bank Labouchere N.V. die ook handelde onder de naam Legio-Lease. (Met Dexia wordt hierna ook Bank Labouchere N.V. bedoeld.)

   (ii) Op 5 april 2000 heeft Dexia met [De T.] onder contractnummer 38402566 een effectenlease-overeenkomst genaamd "KoersExtra" gesloten met betrekking tot een Legio AEX-plus Certificaat (hierna ook te noemen: de overeenkomst).

   (iii) Volgens de overeenkomst bedroeg de aankoopsom van het Legio AEX-plus Certificaat € 2.127,62 en de in totaal gedurende de looptijd te betalen rente € 3.317,74, zodat de totale leasesom € 5.445,36 bedroeg. Het gedurende 240 maanden te betalen maandbedrag was € 22,69. De rente was 0,96% per maand,

   (iv) De overeenkomst bevat de navolgende bepalingen:

2. Deze lease-overeenkomst wordt aangegaan voor een ononderbroken periode van 240 maanden, te rekenen vanaf de dagtekening van deze overeenkomst, behoudens tussentijdse opzegging conform het bepaalde in artikel 3.

3. Lessee kan deze lease-overeenkomst na 60 maanden dagelijks met onmiddellijke ingang en zonder annuleringskosten beëindigen, onder betaling of verrekening van de restanthoofdsom op dat moment.

4. De leasesom bedraagt het totaal van 240 gelijke maandtermijnen van zegge: (...)(€ 22,69) (...).

   (...)

6. Ter uitvoering van de in artikel 2 van de Bijzondere Voorwaarden Effecten Lease omschreven verbintenis tot voorwaardelijke overdracht, levert Legio-Lease door middel van deze akte de waarden aan lessee, onder de opschortende voorwaarde dat lessee al datgene aan Legio-Lease heeft betaald wat hij haar krachtens deze lease-overeenkomst en de daarbij behorende Bijzondere Voorwaarden Effecten Lease verschuldigd is of zal worden (...). Aldus is lessee automatisch en van rechtswege eigenaar van de waarden geworden, zodra hij al datgene aan Legio-Lease heeft betaald wat hij haar krachtens deze lease-overeenkomst en de daarbij behorende Bijzondere Voorwaarden Effecten Lease verschuldigd is of zal worden.

   (...)

8. Lessee verklaart door ondertekening van deze lease-overeenkomst bekend te zijn met de Bijzondere Voorwaarden Effecten Lease van Legio-Lease zoals deze zijn afgedrukt aan de ommezijde, alsmede de toepasselijkheid daarvan op deze lease-overeenkomst te aanvaarden."

   (v) De Bijzondere Voorwaarden Effecten Lease bevatten onder andere de navolgende bepalingen:

   "2. Legio-Lease en lessee komen overeen dat het eigendom van de waarden op lessee overgaat door vervulling van de opschortende voorwaarde dat lessee aan al zijn verplichtingen uit hoofde van de overeenkomst heeft voldaan. Legio-Lease behoudt het eigendom van de waarden totdat de lessee aan al zijn verplichtingen uit hoofde van de overeenkomst heeft voldaan en blijft als zodanig bevoegd over de waarden te beschikken. Legio-Lease draagt het risico van het verloren gaan van de waarden (maar uitdrukkelijk niet de koerswaarde van de waarden) totdat deze eigendom van lessee zijn geworden. (...)

3. Legio-Lease is nimmer aansprakelijk voor wijzigingen in de koerswaarde van de waarden of voor het niet opbrengen van baten daarvan. (...)

5. Indien (a) lessee na schriftelijke ingebrekestelling nalatig blijft met het betalen van een of meer maandtermijnen of het nakomen van enige andere verplichting uit hoofde van de overeenkomst of enige andere soortgelijke lease-overeenkomst als de onderhavige overeenkomst, of (b) (...), is Legio-Lease gerechtigd de overeenkomst en alle andere soortgelijke leaseovereenkomsten terstond te beëindigen en het onbetaalde restant van het totaal overeengekomen leasesom(men) uit hoofde van alle lopende leaseovereenkomsten soortgelijk als onderhavige overeenkomst in zijn geheel op te eisen en de waarden te verkopen op een door Legio-Lease te bepalen moment. Legio-Lease zal de opbrengst van die verkoop in mindering brengen op datgene wat lessee haar verschuldigd is. Een eventueel batig saldo zal alsdan door Legio-Lease aan lessee worden uitbetaald.

6. Indien lessee nalatig is het door hem aan Legio-Lease verschuldigde te voldoen zijn alle daaruit voortvloeiende kosten, zowel in als buiten rechte, voor rekening van lessee. De zogenaamde buitengerechtelijke incassokosten belopen 15% van het gevorderde met een minimum van ƒ 250,--. (...)

11. Ingeval van tussentijdse beëindiging door lessee zal de vordering van lessee bestaan in een bedrag gelijk aan de verkoopwaarde van de waarden verminderd met een bedrag gelijk aan de contante waarde van het onbetaalde restant van de totaal overeengekomen leasesom.

    De contante waarde wordt berekend overeenkomstig het bepaalde in artikel 7A:1576e, lid 2 BW. Een eventueel tekort zal alsdan door lessee binnen 14 dagen na dagtekening van de afrekening moeten worden voldaan."

    (vi) De overeenkomst is in oktober 2003 door Dexia voortijdig beëindigd, omdat [De T.] vanaf november 2002 niet meer voldeed aan zijn betalingsverplichtingen. Volgens de eindafrekening die Dexia aan [De T.] heeft gezonden, heeft Dexia de effecten - 3,13 stuks van voormeld certificaat - verkocht en hebben deze effecten € 1.130,21 opgebracht, moest [De T.] nog € 2.561,28 betalen en resteerde per saldo een door hem nog te betalen bedrag van € 1.431,07. [De T.] heeft dit bedrag, ondanks aanmaningen daartoe, niet voldaan voordat Dexia hem dagvaardde.

    3.2 In eerste aanleg heeft Dexia in conventie gevorderd [De T.] te veroordelen tot betaling van € 1.754,75, te vermeerderen met rente en kosten. In reconventie heeft [De T.] gevorderd de overeenkomst te vernietigen wegens dwaling en Dexia te veroordelen tot terugbetaling aan hem van de reeds betaalde maandtermijnen, in totaal € 557,98, te vermeerderen met wettelijke rente. Bij eindvonnis is [De T.] in conventie veroordeeld tot betaling van € 1.703,07, vermeerderd met de gevorderde contractuele rente en proceskosten. De reconventionele vordering is afgewezen.

    3.3.1 [De T.] heeft tegen het vonnis hoger beroep ingesteld. Na schorsing van het geding in verband met het door Dexia bij het gerechtshof te Amsterdam ingediende verzoek tot verbindendverklaring van de WCAM-overeenkomst (zogenoemde Duisenbergregeling), heeft het hof in zijn tussenarrest van 1 april 2008 vastgesteld dat [De T.] tijdig door middel van een opt-out-verklaring te kennen heeft gegeven zich aan de Duisenbergregeling te willen onttrekken en dat [De T.] niet aan de Duisenbergregeling is gebonden.

    3.3.2 [De T.] heeft - als hiervoor onder 1 vermeld - in reconventie gevorderd voor recht te verklaren dat Dexia jegens hem toerekenbaar is tekortgeschoten/haar contractuele zorgplicht heeft geschonden en/of onrechtmatig heeft gehandeld en dat Dexia jegens hem aansprakelijk is voor de...