Besluit evidente staatloosheid

Besluit van 10 juli 2023, houdende nadere regels met betrekking tot de vaststelling van staatloosheid in evidente gevallen (Besluit evidente staatloosheid)

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Op de voordracht van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, directie Wetgeving en Juridische Zaken, van 16 december 2022, nr. 4361969; Gelet op artikel 5 van de Wet vaststellingsprocedure staatloosheid;De Afdeling advisering van de Raad van State gehoord (advies van 1 februari 2023, nr. W16.22.00206/II); Gezien het nader rapport van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, Directie Wetgeving en Juridische Zaken, van 30 juni 2023, nr. 4523462; Hebben goedgevonden en verstaan:

Artikel 1

1. Van evidente staatloosheid als bedoeld in artikel 5 van de Wet vaststellingsprocedure staatloosheid is sprake indien de gesteld staatloze: a. beschikt over een document waaruit de vaststelling van staatloosheid blijkt, verstrekt door een land dat bij ministeriële regeling is aangewezen; b. een in Nederland geboren kind is van ouders die staatloos zijn en beschikt over een geboorteakte in de zin van artikel 2.3 van de Wet basisregistratie personen; c. een in Nederland geboren kind is wiens vader staatloos is en wiens moeder uitsluitend de nationaliteit heeft van een land dat bij ministeriële regeling is aangewezen, en beschikt over een geboorteakte in de zin van artikel 2.3 van de Wet basisregistratie personen; d. een in Nederland geboren kind is dat geen vader heeft in de zin van artikel 199 van boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en wiens moeder staatloos is of uitsluitend de nationaliteit heeft van een land dat bij ministeriële regeling is aangewezen, en beschikt over een geboorteakte in de zin van artikel 2.3 van de Wet basisregistratie personen; e. louter de nationaliteit bezit van een staat die door Nederland niet wordt erkend. 2. In de regeling, bedoeld in het eerste lid, onderdeel a, kunnen ook regels worden gesteld over de voorwaarden waaraan het document waaruit de vaststelling van staatloosheid blijkt, moet voldoen.

Artikel 2

Dit besluit treedt in werking op het tijdstip waarop de Wet vaststellingsprocedure staatloosheid in werking treedt.

Artikel 3

Dit besluit wordt aangehaald als: Besluit evidente staatloosheid.

Lasten en bevelen dat dit besluit met de daarbij behorende nota van toelichting in het Staatsblad zal worden geplaatst. ’s-Gravenhage, 10 juli 2023Willem-AlexanderDe Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, E. van der Burg

Uitgegeven de twaalfde juli 2023 De Minister van Justitie en Veiligheid, D. Yeşilgöz-Zegerius

NOTA VAN TOELICHTING

1. Inleiding

   Een staatloze is iemand die door geen enkele staat krachtens diens wetgeving als onderdaan wordt beschouwd. Een staatloze heeft er belang bij om zijn staatloosheid door de Nederlandse overheid te laten vaststellen, omdat aan staatlozen enkele specifieke rechten toekomen.

   De Wet vaststellingsprocedure staatloosheid bevat een procedure om staatloosheid vast te laten stellen door de civiele rechter. Ingevolge artikel 5 van die wet kan een bestuursorgaan in evidente gevallen ook buiten de judiciële vaststellingsprocedure aannemen dat een betrokkene staatloos is.1 Dit besluit geeft een limitatief aantal gevallen waarin dat mogelijk is, en regelt tevens aan welke voorwaarden een dergelijke niet-judiciële vaststelling moet voldoen. Buiten deze situaties is geen sprake van evidente staatloosheid en kan staatloosheid slechts worden vastgesteld in de vaststellingsprocedure, als bedoeld in artikel 2 van de Wet vaststellingsprocedure staatloosheid.

   De vaststelling van evidente staatloosheid heeft geen erga omnes werking als bedoeld in artikel 4 van de Wet vaststellingsprocedure staatloosheid.2 Voor het overige verschillen de rechtsgevolgen van evidente staatloosheid niet van de situatie waarin staatloosheid op judiciële wijze in de vaststellingsprocedure is vastgesteld. Dat betekent dat ook een evident staatloze aanspraak kan maken op de specifieke rechten die aan staatlozen toekomen. Voorbeelden daarvan zijn de inschrijving als staatloze in de basisregistratie personen (hierna: de BRP) en de mogelijkheden tot (versnelde) verkrijging of verlening van het Nederlanderschap.3

2. Uitgangspunten evidente staatloosheid

   Dit besluit benoemt een limitatief aantal situaties waarin kan worden aangenomen dat sprake is van evidente staatloosheid. Daarbij is uitgegaan van de uitgangspunten over evidente staatloosheid zoals deze zijn benoemd in de memorie van toelichting bij de Wet vaststellingsprocedure staatloosheid.4 Voor dit besluit is derhalve van belang dat: • niet-judiciële vaststelling alleen op basis van betrouwbare informatie plaatsvindt; • de gevallen waarin sprake is van evidente staatloosheid uniform worden uitgelegd; • het begrip «evidente staatloosheid» kan meebewegen met relevante ontwikkelingen in bijvoorbeeld de rechtspraak over staatloosheid; • het begrip «evidente staatloosheid» beperkt wordt uitgelegd, vanuit de gedachte dat de Wet vaststellingsprocedure staatloosheid beoogt één exclusieve vaststellingsprocedure te creëren. Dit zorgt voor een uniforme toepassing van de verdragen over staatloosheid5 en voorkomt rechtsonzekerheid en rechtsongelijkheid. Een beperkte categorie «evident staatlozen» bevordert voorts dat zo min mogelijk andere rechters zich behoeven uit te laten over staatloosheid, bijvoorbeeld bestuursrechters in geschillen over naturalisatie.

3. Situaties van evidente staatloosheid

   Evidente staatloosheid kan worden aangenomen als de gesteld staatloze:– beschikt over een buitenlandse vaststelling (gerechtelijke vaststelling of een besluit van een overheidsorgaan); – een staatloos in Nederland geboren kind is van ouders die staatloos zijn; – een in Nederland geboren kind is wiens vader staatloos is, terwijl de moeder haar...