Besluit van 24 november 2022, houdende wijziging van het Handelsregisterbesluit 2008 inzake een grondslag voor het afschermen van bezoekadressen op verzoek

Besluit van 24 november 2022, houdende wijziging van het Handelsregisterbesluit 2008 inzake een grondslag voor het afschermen van bezoekadressen op verzoek

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Op de voordracht van Onze Minister van Economische Zaken en Klimaat van 13 juli 2022, nr. WJZ / 22293084; Gelet op artikel 23 van de Handelsregisterwet 2007;De Afdeling advisering van de Raad van State gehoord (advies van 26 oktober 2022, nr. W18.22.00094/IV); Gezien het nader rapport van onze Minister van Economische Zaken en Klimaat van 24 november 2022, nr. WJZ/22543098; Hebben goedgevonden en verstaan:

ARTIKEL I

Artikel 51

van het Handelsregisterbesluit 2008 komt te luiden:1. Het adres van een natuurlijk persoon kan niet worden ingezien. 2. Het eerste lid is niet van toepassing op het adres van een bewaarder van boeken en bescheiden, als bedoeld in artikel 24, derde lid, van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. 3. Het bezoekadres van een onderneming of een rechtspersoon kan op verzoek van die onderneming of rechtspersoon worden afgeschermd tegen inzage, indien: a. er sprake is van een dreiging die afscherming noodzakelijk maakt gelet op de veiligheid van een of meer personen; b. het adres in het handelsregister niet kan worden ingezien met betrekking tot een andere onderneming of rechtspersoon; c. verzoeker of een andere betrokkene niet beschikt over een openbaar telefoonnummer; d. verzoeker of een andere betrokkene zelf maatregelen heeft genomen om de bekendheid van zijn adres te beperken; en e. verzoeker een correspondentieadres opgeeft in aanvulling op het afgeschermde bezoekadres. 4. Daarnaast kan het bezoekadres van een onderneming of een rechtspersoon, niet zijnde een kapitaalvennootschap, op verzoek van die onderneming of rechtspersoon ook worden afgeschermd, indien: a. het bezoekadres gelijk is aan het woonadres; b. er sprake is van een waarschijnlijke dreiging als gevolg van de beroepsuitoefening van verzoeker of een andere betrokkene op het adres; en c. verzoeker dit onderbouwt conform de tussen de betreffende beroepsorganisatie en de Kamer vastgelegde beroepsgerelateerde afschermingscriteria.

De onderdelen b tot en met e van het derde lid zijn van overeenkomstige toepassing.5. Het eerste, derde en vierde lid zijn niet van toepassing op de inzage door bestuursorganen als bedoeld in artikel 1:1, eerste lid, onderdeel a, van de Algemene wet bestuursrecht, advocaten, deurwaarders, notarissen en de organisaties, bedoeld in artikel 28, vierde lid, van de Handelsregisterwet 2007.

ARTIKEL II

Dit besluit treedt in werking op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip.

Lasten en bevelen dat dit besluit met de daarbij behorende nota van toelichting in het Staatsblad zal worden geplaatst. ’s-Gravenhage, 24 november 2022Willem-AlexanderDe Minister van Economische Zaken en Klimaat, M.A.M. Adriaansens

Uitgegeven de dertigste november 2022 De Minister van Justitie en Veiligheid, D. Yeşilgöz-Zegerius

NOTA VAN TOELICHTING

1. Algemeen

   1. Inleiding

      1.1 Doel en aanleiding

      Dit besluit voorziet in een rechtsgrondslag voor het op verzoek afschermen van het bezoekadres van een onderneming of een rechtspersoon ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Hiertoe wordt artikel 51 van het Handelsregisterbesluit 2008 aangevuld met drie nieuwe leden en wordt de redactie van dit artikel aangepast. Voor een betere leesbaarheid wordt dit artikel opnieuw vastgesteld.

      De directe aanleiding voor de onderhavige aanpassing is de toename van het aantal incidenten van bedreiging en agressie tegen bepaalde beroepsgroepen, zoals journalisten en politici, sinds het begin van de coronapandemie. Veel zelfstandige beroepsbeoefenaars hebben hun woonadres ook opgegeven als het bezoekadres van hun onderneming of rechtspersoon. De Kamer van Koophandel (KVK) is verplicht om inzage te geven in het bezoekadres, wanneer iemand daarom verzoekt. Een grondslag om daarvan af te wijken en bezoekadressen in bijzondere situaties af te schermen, ontbreekt in de wettelijke kaders voor het handelsregister. De KVK schermt bezoekadressen in uitzonderlijke gevallen af, wanneer er sprake is van een bedreiging. Zij neemt die beslissingen op basis van overwegingen van behoorlijk bestuur met het oog op de veiligheid van de betrokkenen. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft in haar advies van 24 juli 20211 geadviseerd om een grondslag te creëren voor de afscherming van het bezoekadres, omdat de regel van openbaarmaking volgens haar alleen gerechtvaardigd is als de KVK daarop uitzonderingen mag maken ten behoeve van de bescherming van de privacy.

      Het besluit geeft voorts ten dele invulling aan de wens van de Tweede Kamer dat bezoekadressen, die tevens woonadressen zijn, kunnen worden afgeschermd ten behoeve van de bescherming van de privacy van de bewoners. Paragrafen 2.2 en 2.3 gaan in op de werking van de afschermingsregeling.

      1.2 Achtergrond

      De meest effectieve maatregelen ter bescherming van de privacy kunnen in de eerste plaats door de ondernemer zelf worden genomen, door al bij het starten van een onderneming na te denken over een passende handelsnaam en bezoekadres. Wie zijn eigen persoonsgegevens in zijn bedrijfsnaam opneemt, is meer blootgesteld aan privacy-risico’s dan wie een niet tot de persoon herleidbare bedrijfsnaam registreert. Wie zijn woonadres ook als bezoekadres van de onderneming inschrijft, geeft dit woonadres aan de openbaarheid prijs. In dit digitale tijdperk is die informatie vrijwel onmogelijk nog helemaal weg te poetsen. Toch wordt ook vandaag nog bijna 90 procent van alle nieuwe ondernemingen ingeschreven op het woonadres van de ondernemer. De afweging van voor- en nadelen van het inschrijven van hun onderneming op hun woonadres, waarop inmiddels ook nadrukkelijk gewezen wordt bij inschrijving, leidt in deze gevallen niet tot een andere keuze.

      Het bieden van een afschermingsregime is noodzakelijk gelet op de maatschappelijke ontwikkelingen. Er zijn ondernemers die al decennia lang in het handelsregister waren opgenomen, maar nu ineens doelwit worden van bedreiging of intimidatie, bijvoorbeeld omdat zij een bepaalde positie hebben ingenomen in het maatschappelijk debat. De situatie is nu ook anders omdat adresgegevens die in de vorige eeuw relatief ongezien in een kaartenbak van het handelsregister zaten, nu op talloze manieren kunnen worden geopenbaard en gedeeld zodat ondernemers ineens met naam en toenaam op een landkaart-app in miljoenen smartphones staan. Deze ondernemers hebben hun registratie niet kunnen inrichten op de maatschappelijke verruwing die thans aan de orde is. Daarom is het passend dat, waar nodig, in een afscherming van adresgegevens wordt voorzien.

      Afscherming van adresinformatie in het handelsregister is geen panacee tegen bedreiging en geweld. Gegevens zijn op velerlei manieren te achterhalen en zelfs het fysiek volgen van een persoon kan uiteindelijk deze informatie opleveren. Toch zal adresinformatie in het handelsregister op verzoek afgeschermd worden wanneer dit afschermen plausibel bijdraagt aan het verminderen van gevaar dat iemand loopt.

   2. Hoofdlijnen afschermen bezoekadres op verzoek

      2.1 Samenhang met standaard afscherming woonadressen in het handelsregister

      De gegevens in het handelsregister zijn openbaar op basis van artikel 21 van de Handelsregisterwet 2007. Krachtens artikel 23 van die wet kunnen bij algemene maatregel van bestuur beperkingen worden gesteld ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de personen die in het handelsregister staan ingeschreven. Sinds 1 januari 2022 schermt de KVK standaard alle adressen af, die zijn geregistreerd als het woonadres van een natuurlijke persoon. Zoals het kabinet heeft toegelicht bij die wijziging van het Handelsregisterbesluit 20082, heeft deze voorziening geen effect op de adressen die zijn ingeschreven als het bezoekadres van een onderneming of rechtspersoon, ook niet als dat adres gelijk is aan het woonadres van de ondernemer.

      Tot 1 januari 2022 omvatte artikel 51, derde lid, van het Handelsregisterbesluit 2008 de bevoegdheid voor de KVK om adressen op verzoek af te schermen die stonden ingeschreven als het woonadres van een natuurlijke persoon. Omdat de woonadressen nu standaard worden afgeschermd, verloor die bevoegdheid zijn functie en werd het artikellid geschrapt. Anders dan de Autoriteit Persoonsgegevens redeneert in haar eerder genoemde advies, gaf deze bepaling niet de bevoegdheid om een bezoekadres af te schermen, wanneer dit tevens het woonadres van de ondernemer was. De verwarring daarover is ontstaan door het feit dat de KVK in praktijk wel bezoekadressen afschermt wanneer sprake is van een aantoonbare dreiging. Dat deed de KVK echter op basis van de beginselen van behoorlijk bestuur en zonder dat daarvoor een expliciete wettelijke grondslag bestond. Dit besluit beoogt de juridische grondslag voor het handelen van de KVK te versterken. De regeling biedt de mogelijkheid om een geregistreerd bezoekadres op verzoek af te schermen, wanneer een bedreigende situatie dit noodzakelijk maakt.

      In paragraaf 2.2 wordt eerst uiteengezet hoe de afscherming op verzoek bij een aantoonbare dreiging vorm zal krijgen (artikel 51, derde lid, van het Handelsregisterbesluit). Vervolgens wordt in paragraaf 2.3 een aanvullende regeling voor beroepsgroepen met hoog risico besproken; in dit geval is er sprake van een waarschijnlijke dreiging (artikel 51, vierde lid, van het Handelsregisterbesluit 2008).

      2.2 Afscherming bezoekadres bij aantoonbare dreiging

      Op grond van het nieuwe derde lid van artikel 51 van het Handelsregisterbesluit 2008 kan het bezoekadres van een onderneming of een rechtspersoon op verzoek van die onderneming of rechtspersoon worden afgeschermd tegen inzage, indien een aantal situaties zich voordoet. Dit lid sluit aan bij de huidige praktijk van de KVK.

      De vertegenwoordigingsbevoegde van een onderneming of...