Uitspraak Nº C/09/492558 / HA ZA 15-827. Rechtbank Den Haag, 2017-07-12

• ECLI: ECLI:NL:RBDHA:2017:7543
• Date: 12 Julio 2017
• Docket Number: C/09/492558 / HA ZA 15-827
• Court: Rechtbank Den Haag (Neederland)

vonnis

RECHTBANK DEN HAAG

Team handel

zaaknummer / rolnummer: C/09/492558 / HA ZA 15-827

Vonnis van 12 juli 2017

in de zaak van

1. de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid

NEDERLANDS UITGEVERSVERBOND,

2. de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid

GROEP ALGEMENE UITGEVERS,

beide gevestigd te Amsterdam,

eiseressen,

advocaat mr. Chr.A. Alberdingk Thijm te Amsterdam,

tegen

1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

TOM KABINET INTERNET B.V.,

statutair gevestigd te Voorburg,

2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

TOM KABINET HOLDING B.V.,

statutair gevestigd te Voorburg,

3. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

TOM KABINET UITGEVERIJ B.V.,

statutair gevestigd te Voorburg,

gedaagden,

advocaat mr. Th.C.J.A. van Engelen te Utrecht.

Eiseressen zullen hierna afzonderlijk NUV en GAU worden genoemd en gezamenlijk worden aangeduid als NUV/GAU (in enkelvoud). Gedaagden zullen hierna afzonderlijk Tom Kabinet, Tom Kabinet Holding en Tom Kabinet Uitgeverij worden genoemd en gezamenlijk worden aangeduid als Tom Kabinet c.s. (in enkelvoud).

Voor NUV/GAU is de zaak inhoudelijk behandeld door de advocaat voornoemd en door mr. C.F.M. de Vries, advocaat te Amsterdam. Voor Tom Kabinet c.s. is de zaak inhoudelijk behandeld door de advocaat voornoemd en door mr. G.C. Leander, advocaat te Utrecht.

1 De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• -

  de dagvaarding van 1 juli 2015;

• -

  de akte houdende overlegging producties van NUV/GAU, met producties 1 tot en met 23, van 15 juli 2015;

• -

  de conclusie van antwoord, met producties 1 tot en met 33, van 26 augustus 2015;

• -

  het tussenvonnis van 9 september 2015 waarbij een comparitie van partijen is bevolen;

• -

  de akte houdende overlegging producties van NUV/GAU, met producties 24 tot en met 30, ingekomen op 1 december 2015;

• -

  de akte houdende overlegging aanvullende producties van Tom Kabinet c.s., met producties 34 tot en met 38, ingekomen op 1 december 2015;

• -

  de aanvullende proceskosten van NUV/GAU overgelegd als productie 31, van 14 december 2015;

• -

  de aanvullende proceskosten van Tom Kabinet c.s. overgelegd als productie 39, van 14 december 2015;

• -

  het proces-verbaal van comparitie van 16 december 2015 en de daaraan gehechte pleitnotities van de advocaten van partijen;

• -

  de brief van NUV/GAU van 3 januari 2017 met verzoek om vonnis te wijzen en acht te slaan op recente jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: ‘HvJEU’ of ‘het Hof’);

• -

  de brief van de rechtbank aan partijen van 16 januari 2017 waarbij zij in de gelegenheid worden gesteld zich op de rolzitting van 22 februari 2017 bij akte uit te laten over recente jurisprudentie van het HvJEU waarna partijen op de rolzitting van 22 maart 2017 op elkaars akte mogen reageren;

• -

  de akte uitlating recente jurisprudentie van NUV/GAU van 22 februari 2017;

• -

  de akte uitlating jurisprudentie en houdende productie inzake proceskosten van Tom Kabinet c.s., met productie 40 (proceskosten) van 22 februari 2017;

• -

  de antwoordakte van NUV/GAU, met productie 32 (aanvullende proceskosten) van 22 maart 2017;

• -

  de antwoordakte van Tom Kabinet c.s. van 22 maart 2017 met daarin opgenomen een aanvulling van de proceskosten.

1.2.

Ten slotte is vonnis nader bepaald op heden.

2 De feiten

2.1.

NUV is een vereniging die krachtens artikel 2 lid 1 van haar statuten ten doel heeft om de gezamenlijke belangen te behartigen van de Nederlandse uitgevers. NUV tracht dit doel onder meer te bereiken door het behartigen van de juridische, economische, culturele en maatschappelijke belangen van de uitgeverijbranche in binnen- en buitenland (zie artikel 2 lid 3 onder b van de statuten). NUV vertegenwoordigt ongeveer 90% van de Nederlandse uitgeverijen.

2.2.

GAU is een groepsvereniging als bedoeld in artikel 4 van de statuten van NUV. GAU vertegenwoordigt binnen NUV de algemene uitgevers. In genoemd artikel 4 is onder meer opgenomen dat groepsverenigingen van NUV hun eigen belangen zelfstandig kunnen behartigen (lid 5), alsmede dat zij (onder meer) tot taak hebben het verrichten van werkzaamheden ter uitvoering van het bepaalde in artikel 2 (“Doel”) van de statuten van NUV (lid 1). De GAU kan op grond van artikel 2 lid 2 sub 2 van haar statuten namens haar leden in rechte optreden ter handhaving van hun rechten.

2.3.

Vier uitgeverijen (te weten Uitgeverij De Bezige Bij B.V., Overamstel Uitgevers B.V., Ambo/Anthos Uitgevers B.V. en Uitgeverij De Arbeiderspers B.V.) hebben NUV en GAU volmachten verleend om hen in rechte te vertegenwoordigen ter bescherming en handhaving van de auteursrechten die aan hen in (exclusieve) licentie zijn gegeven door auteurs (en vertalers) van boeken (onder wie [a1] , [a2] , [a3] , [a4] & [a5] ( [a6] ), [a7] , [a8] , [a9] en [a10] ( [a11] B.V.)). [a9] en [a10] hebben schriftelijk verklaard dat zij hun uitgever hebben gemachtigd hen in rechte te vertegenwoordigen ter bescherming en handhaving van hun auteursrechten, al dan niet door het inschakelen van derden, waaronder NUV.

2.4.

Tom Kabinet is houder van de website www.tomkabinet.nl. Tom Kabinet Holding is de enige aandeelhouder van Tom Kabinet en Tom Kabinet Uitgeverij. Tom Kabinet Uitgeverij is een uitgeverij van boeken en databanken, alsmede uitgever van

e-books en aanverwante activiteiten.

2.5.

Op 24 juni 2014 is Tom Kabinet via de website www.tomkabinet.nl een online dienst gestart die bestond uit een virtuele marktplaats waarbij gebruikers een tweedehands e-book van een ander konden verkrijgen tegen betaling of verschaffen tegen betaling. De bezitter van een e-book kon zijn exemplaar uploaden naar die website en dit voor een door hem bepaald bedrag aanbieden. Een andere bezoeker kon dan na betaling van dat bedrag aan Tom Kabinet het e-book via de website van Tom Kabinet downloaden uit het account van de aanbieder. Dit exemplaar van het e-book verdween dan uit het account van de aanbieder. Tom Kabinet betaalde het bedrag na aftrek van een fee van € 1.13 incl. BTW aan de aanbieder. De aanbieder van een e-book werd erop gewezen en deze verklaarde ook dat hij zijn eigen exemplaar moest verwijderen van al zijn systemen, zodat het enige exemplaar van dat e-book zich in zijn account op de website van Tom Kabinet bevond. De website van Tom Kabinet bevatte daarnaast een validatie-systeem waarmee werd voorkomen dat eenzelfde exemplaar van een e-book tweemaal werd aangeboden. Een via de website verhandeld e-book werd verder voorzien van een watermerk, waarmee degene die het na betaling overnam traceerbaar werd. Tot slot had Tom Kabinet een ‘notice-and-take-down’-beleid indien zij werd gewezen op illegaal aanbod.

2.6.

NUV/GAU heeft bij dagvaarding van 1 juli 2014 een kort geding procedure tegen Tom Kabinet c.s. aanhangig gemaakt bij de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam. In die procedure vorderde NUV/GAU, kort samengevat, een verbod op het online aanbieden van e-books zonder voorafgaande toestemming van de auteurs en uitgevers van die werken. Aan de vordering is onder meer inbreuk op het auteursrecht ten grondslag gelegd.

2.7.

Bij vonnis in kort geding van 21 juli 2014 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam onder verwijzing naar het UsedSoft-arrest1 van het Europees Hof van Justitie geoordeeld dat “niet met zekerheid kan worden gezegd wat de reikwijdte van het Usedsoft arrest is en of de betekenis van dit arrest zich ook uitstrekt tot de handel in e-books”, anders gezegd in hoeverre de uitputtingsregel neergelegd in artikel 4 lid 2 van de Auteursrechtrichtlijn (hierna ook: Arl)2 van toepassing is op e-books. Vanwege die onzekerheid oordeelde de voorzieningenrechter dat niet vast staat dat sprake is van inbreuk op auteursrechten. Omdat het aanbieden van e-books ook niet anderszins onrechtmatig werd geacht, zijn de vorderingen van NUV/GAU afgewezen.

2.8.

Tegen dit vonnis heeft NUV/GAU appel ingesteld bij het gerechtshof te Amsterdam. Bij arrest van 20 januari 2015 heeft het gerechtshof zich aangesloten bij het oordeel van de voorzieningenrechter en overwogen dat gelet op de onzekerheid hoe de bodemrechter zal oordelen over de inbreukvraag wat betreft de doorverkoop van legaal gekochte e-books, de door NUV/GAU gevorderde voorziening die ertoe strekt Tom Kabinet te beletten een website te exploiteren, waarop onder de door haar gehanteerde en op haar website gepubliceerde voorwaarden e-books worden doorverkocht die met toestemming van de auteursrechthebbenden zijn gedownload, niet voor toewijzing in aanmerking komt (r.o. 3.5.5). Het gerechtshof heeft Tom Kabinet wel een verbod opgelegd tot het aanbieden van een online dienst waarop illegaal gedownloade e-books kunnen worden verkocht omdat hij dat onrechtmatig achtte (zie r.o. 3.7.3 en 4.4). Tegen het arrest van het hof is geen cassatie ingesteld.

2.9.

Na het arrest heeft Tom Kabinet haar aanbod gewijzigd. Vanaf 21 januari 2015 werden alleen e-books aangeboden die door Tom Kabinet zelf nieuw waren aangeschaft bij het Centraal Boekhuis of derden zoals bol.com en e-books waarvan zij kon vaststellen dat die niet illegaal waren gedownload.

2.10.

Vanaf 16 februari 2015 tot 8 juni 2015 heeft Tom Kabinet, naast het aanbieden van tweedehands e-books, in samenwerking met het Centraal Boekhuis ook nieuwe e-books aangeboden via een gesloten systeem3: e-books werden door Tom Kabinet nieuw aangeschaft bij het Centraal Boekhuis, waar zij waren voorzien van een watermerk, en vervolgens via haar website tegen een bepaald bedrag aangeboden. Degene die het e-book aanschafte kon vervolgens een door hem op die wijze verkregen e-book tweedehands opnieuw aanbieden op de website van Tom Kabinet, waarbij het watermerk diende als controle dat het ging om een in eerste...