Uitspraak Nº C/10/439791 / HA ZA 13-1278. Rechtbank Rotterdam, 2019-05-29

• ECLI: ECLI:NL:RBROT:2019:4441
• Docket Number: C/10/439791 / HA ZA 13-1278
• Date: 29 Mayo 2019

vonnis

RECHTBANK ROTTERDAM

Team handel en haven

Vonnis van 29 mei 2019

in de zaak met zaaknummer / rolnummer: C/10/439791 / HA ZA 13-1278 van

de stichting

STICHTING DE GLAZEN LIFT,

gevestigd te Huizen,

eiseres,

advocaat mr. F.J. Leeflang te Amsterdam,

tegen

1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

KONE B.V.,

gevestigd te 's-Gravenhage,

gedaagde,

advocaat mr. J.M. Luycks te Amsterdam,

2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

OTIS B.V.,

gevestigd te Amersfoort,

gedaagde,

advocaat mr. D.J. Beenders te Amsterdam,

Partijen zullen hierna DGL, Kone en Otis genoemd worden.

Ook de besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid ThyssenKrupp Liften B.V. (hierna: ThyssenKrupp), gevestigd te Capelle aan den IJssel, Schindler Liften B.V. (hierna: Schindler), gevestigd te 's-Gravenhage, en Mitsubishi Elevator Europe B.V. (hierna: Mitsubishi), gevestigd te Veenendaal, zijn gedagvaard door DGL. Ten aanzien van hen is de procedure geëindigd doordat DGL, na het bereiken van een minnelijke regeling, ten aanzien van Schindler afstand van instantie heeft gedaan en ten aanzien van ThyssenKrupp en Mitsubishi om doorhaling heeft verzocht. Alle (ook de oorspronkelijke) gedaagden, dan wel één of meer van hen, zullen gezamenlijk aangeduid worden als de Kartellist(en).

1 De procedure

1.1.

Het verloop van de procedure - zoals thans nog aanhangig - blijkt uit:

• -

  de dagvaarding van 14 november 2013;

• -

  de akte overlegging producties van DGL;

• -

  de incidentele conclusie strekkende tot onbevoegdverklaring ex artikel 1022 Rv en voorwaardelijke incidentele conclusie strekkende tot oproeping in vrijwaring ex artikel 210 Rv, tevens verzoek tot openstellen hoger beroep ex artikel 337 lid 2 Rv van Kone, met producties;

• -

  de incidentele conclusie houdende exceptie van onbevoegdheid, tevens voorwaardelijke incidentele conclusie tot oproeping in vrijwaring van Otis, met producties;

• -

  de incidentele conclusie van antwoord tot bevoegdverklaring tevens tot afwijzing verzoek tot openstellen hoger beroep ex artikel 337 lid 2 Rv van DGL;

• -

  het proces-verbaal van de zitting voor het houden van pleidooien van 30 oktober 2014, alsmede de bij die gelegenheid overgelegde pleitaantekeningen van DGL;

• -

  de akte houdende afstand van instantie tevens houdende akte van eisvermindering van DGL;

• -

  de antwoordakte van Kone;

• -

  de antwoordakte van Otis;

• -

  het incidentele tussenvonnis van 10 februari 2016 in het bevoegdheidsincident, waarin aan (de overgebleven) partijen gelegenheid is gegeven zich bij akte uit te laten over de vraag of, en zo ja, op welke wijze het arrest van het Hof van Justitie van 21 mei 2015 in de zaak met het zaaknummer C-352/13 de door hen in het bevoegdheidsincident ingenomen standpunten beïnvloedt;

• -

  de akte na tussenvonnis van DGL;

• -

  de akte van Kone;

• -

  de akte van Otis;

• -

  het incidentele vonnis van 25 mei 2016 waarbij de vordering dat de rechtbank zich onbevoegd verklaart wordt afgewezen en de vordering van Kone en Otis om de (oorspronkelijke) medegedaagden in vrijwaring te mogen oproepen wordt toegewezen;

• -

  de conclusie van antwoord van Kone, met producties;

• -

  de conclusie van antwoord van Otis, met producties;

• -

  de conclusie van repliek, tevens akte vermindering van eis van DGL, met producties;

• -

  de akte vermindering van eis van DGL;

• -

  de conclusie van dupliek van Kone, met producties;

• -

  de conclusie van dupliek van Otis, met producties;

• -

  de bij B-formulier door DGL ingediende akte, met productie;

• -

  de brief van de rechtbank van 9 oktober 2018 met een zittingsagenda voor de op 12 oktober 2018 te houden zitting voor het houden van pleidooien, alsmede een brief van Otis, mede namens Kone, van 10 oktober 2018 met een voorstel voor wijziging van die agenda;

• -

  de akte houdende overlegging aanvullende productie ten behoeve van pleidooi van Kone;

• -

  de akte houdende overlegging aanvullende productie ten behoeve van pleidooi van Otis;

• -

  het proces-verbaal van de op 12 oktober 2018 gehouden zitting voor het houden van pleidooien en de ter gelegenheid daarvan door DGL, Kone en Otis overgelegde pleitnota's, alsmede de brief van DGL van 23 november 2018 en de brieven van Kone van 23 en 30 november 2018, met een reactie op het buiten hun aanwezigheid opgemaakte proces-verbaal;

• -

  de akte uitlating arrest EWD-zaak van DGL;

• -

  de akte houdende overlegging en uitlating productie van Kone;

• -

  de akte uitlating arrest hof Arnhem-Leeuwarden van 5 februari 2019 (EWD-zaak) van Otis.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2 De feiten

2.1.

DGL is op 12 augustus 2008 opgericht. Het statutaire doel van DGL is het behartigen van de belangen van woningcorporaties die schade en/of enig nadeel hebben geleden/ondervonden als gevolg van of verband houdende met het hierna onder 2.3 te noemen kartel. 41 woningcorporaties (hierna: de Deelnemers) hebben zich binnen DGL georganiseerd. Gezamenlijk hebben deze woningcorporaties ongeveer 7.000 liften in gebruik.

2.2.

Kone en Otis drijven ieder een onderneming die zich bezig houdt met het fabriceren, onderhouden en moderniseren van liften en roltrappen in Nederland (en daarbuiten). Zij maken deel uit van het Kone-concern, respectievelijk het Otis-concern.

2.3.

Bij beschikking van 21 februari 2007 (hierna: de Beschikking) heeft de Europese Commissie (hierna: de Commissie) boetes opgelegd aan diverse Europese lift- en roltrapfabrikanten wegens overtreding van (thans) artikel 101 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna: VWEU) (voorheen artikel 81 EG-Verdrag) in België, Duitsland, Luxemburg en Nederland. Deze fabrikanten hebben zich in (één van) deze landen schuldig gemaakt aan kartelvorming. Ook voor de Nederlandse markt heeft de Commissie boetes opgelegd aan de Kartellisten: aan Kone een boete van € 79.750.000 en aan Otis een boete van € 108.035.000, die is kwijtgescholden vanwege de medewerking van Otis aan het onderzoek.

In de Beschikking is vermeld dat het marktaandeel van de Kartellisten in Nederland in 2003 88% was ten aanzien van de verkoop en installatie van liften en roltrappen, 83% voor onderhoud en 97% voor modernisering van liften.

Verder is in het hoofdstuk over het kartel in Nederland onder meer het volgende vermeld, waarbij met Big 5 Kone, Otis, ThyssenKrupp, Mitsubishi en Schindler zijn bedoeld en met Big Four deze zelfde ondernemingen, met uitzondering van Mitsubishi:

"12.2. The Basic Scheme of the Cartel

12.2.1.

General Introduction

[…]

(378) In spite of the differences between the products and services concerned it is concluded that the aforementioned allocation of projects for new elevators and escalators, as well as for service and modernization projects in the Netherlands (see recitals (376) to (377)) is part of one and the same infringement. As will follow from the descriptions in recitals (411) to (471) the allocation processes for each of these products and services, despite certain specificities with regard to aspects of the allocation mechanisms (see Sections 12.2.3.3-12.2.3.5), were characterized by structural similarities, for example with regard to the overall method of allocation (see Section 12.2.3), the level of participation (see Section 12.2.2.1) or the existence of rules determining the right to participate in allocation discussions (see Section 12.2.2.4)

[…]

(382) It is evident from the documents obtained during the Commission's inspections and the further descriptions of the collusion provided by all undertakings concerned, that the allocation of projects took place on a more organized basis than [**] would suggest.

(383) As will be described in more detail, there were procedures in place determining the organization and location of meetings (see recitals (390) to (410)). Meetings took place on a regular basis. There were rules in place determining the right to participate in the allocation discussions and specific allocation mechanisms that had been developed for different types of projects (new installation, service or modernization). Furthermore, the parties pursued the common objectives of project allocation and stabilization of the price level.

(384) In addition, the fact that the parties did not allocate each and every project tendered should not be misinterpreted as evidence that there was no link, or common denominator, between the individual instances in which project allocation took place. In fact there was no need to allocate each and every project in the Netherlands because the undertakings concerned needed to discuss only those projects which had not been automatically allocated to one of them by virtue of an established relationship with an existing customer. If an undertaking was convinced that it would obtain a project contract, allocation discussions were superfluous. However, in case of uncertainty as to the relationship with the customer, discussions among the Big 5 were considered useful.

12.2.2.

General Structure of the Cartel

[…]

12.2.2.2.Location of Meetings

[…]

(394) Apart from meeting at [**], the parties sometimes also met all together or bilaterally in

restaurants spread across the Netherlands.

(395) Joint meetings were held frequently for projects concerning the new installation of elevators and escalators. Although the mechanisms and procedures for the allocation of the projects concerned have many similarities, projects for new equipment and projects for service were often discussed during separate meetings […]

(396) Telephone contacts played a more important role for services than for new equipment. In cases where the parties relied on telephone contacts, the allocation was arranged through a series of bilateral telephone conversations rather than through joint...