Uitspraak Nº C/13/547469 / HA ZA 13-831 en C/13/547735 / HA ZA 13-846. Rechtbank Amsterdam, 2015-11-11

• ECLI: ECLI:NL:RBAMS:2015:7848
• Date: 11 November 2015
• Docket Number: C/13/547469 / HA ZA 13-831 en C/13/547735 / HA ZA 13-846
• Court: Corte Superior de Amsterdam (Holanda)

vonnis

RECHTBANK AMSTERDAM

Afdeling privaatrecht

Vonnis in gevoegde zaken van 11 november 2015

in de zaak met zaaknummer / rolnummer: C/13/547469 / HA ZA 13-831 van

de stichting

STICHTING SDB,

gevestigd te Stichtse Vecht,

eiseres,

advocaat mr. R.J. Leijssen te Enschede,

tegen

de naamloze vennootschap

ABN AMRO BANK N.V.,

gevestigd te Amsterdam,

gedaagde,

advocaat mr. J.W. van Rijswijk te Amsterdam,

en in de zaak met zaaknummer / rolnummer C/13/547735 / HA ZA 13-846 van

de stichting

STICHTING EURIBAR,

gevestigd te Leiden,

eiseres,

advocaat eerst mr. L.B. Melcherts, thans mr. F.A. Koopman te Leiden,

tegen

de naamloze vennootschap

ABN AMRO BANK N.V.,

gevestigd te Amsterdam,

gedaagde,

advocaat mr. J.W. van Rijswijk te Amsterdam.

Partijen worden hierna Stichting SdB, ABN AMRO of de bank en Stichting Euribar genoemd. Stichting SdB en Stichting Euribar worden samen als de Stichtingen aangeduid.

1 De procedure in de zaak 13-831 (hierna: de zaak van Stichting SdB)

1.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• -

  de dagvaarding van 7 december 2012 met producties;

• -

  de incidentele conclusie houdende exceptie van relatieve onbevoegdheid van

ABN AMRO;

- de incidentele antwoordconclusie inzake exceptie van relatieve onbevoegdheid van

Stichting SdB;

• -

  het vonnis in incident van de rechtbank Midden-Nederland van 24 juli 2013 waarbij de zaak (bij die rechtbank geregistreerd onder nummer 334588) in de stand waarin zij zich bevond is verwezen naar deze rechtbank;

• -

  het exploot van 30 juli 2013;

• -

  de conclusie van antwoord met producties van ABN AMRO;

• -

  het tussenvonnis van 8 januari 2014;

• -

  de conclusie van repliek en akte houdende vermeerdering van eis met producties van

Stichting SdB;

• -

  de conclusie van dupliek met producties van ABN AMRO;

• -

  de akte uitlating producties aan de zijde van Stichting SdB;

• -

  de pleidooien, het daarvan opgemaakte proces-verbaal en de ter gelegenheid daarvan overgelegde stukken.

1.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

2 De procedure in de zaak 13-846 (hierna: de zaak van Stichting Euribar)

2.1.

Het verloop van de procedure blijkt uit:

• -

  de dagvaarding van 8 februari 2013 met producties;

• -

  het herstelexploot van 21 februari 2013;

• -

  de incidentele conclusie houdende verzoek tot voeging van Stichting Euribar;

• -

  de akte van 20 maart 2013;

• -

  de incidentele conclusie houdende exceptie van relatieve onbevoegdheid tevens conclusie

van antwoord in het voegingsincident van ABN AMRO;

- de incidentele antwoordconclusie inzake exceptie relatieve onbevoegdheid van

Stichting Euribar;

- het vonnis in incident van de rechtbank Midden-Nederland van 24 juli 2013

waarbij de zaak (bij die rechtbank geregistreerd onder nummer 339590) in de stand waarin zij zich bevond is verwezen naar deze rechtbank;

• -

  het oproepingsexploot van 30 juli 2013;

• -

  het vonnis in incident van 25 september 2013 waarbij de zaak van Stichting Euribar is

gevoegd met de zaak van Stichting SdB;

• -

  de conclusie van antwoord met producties van 30 oktober 2013 van ABN AMRO;

• -

  het tussenvonnis van 8 januari 2014;

• -

  de conclusie van repliek met producties van Stichting Euribar;

• -

  de conclusie van dupliek met producties van ABN AMRO;

• -

  de akte uitlaten producties;

de pleidooien, het daarvan opgemaakte proces-verbaal en de ter gelegenheid daarvan overgelegde stukken.

2.2.

Ten slotte is vonnis bepaald.

3 De feiten

3.1.

Stichting SdB (een afkorting voor: Stop de Banken) is opgericht op 14 mei 2012. Zij heeft onder meer tot doel het behartigen van belangen van natuurlijke personen die een hypothecaire geldlening zijn aangegaan, bij voorbeeld door het voeren van collectieve acties ten behoeve van deze personen. Bij Stichting SdB hebben zich inmiddels meer dan 500 personen aangesloten.

3.2.

Stichting Euribar is opgericht op 22 mei 2012. Zij heeft tot doel, samengevat, het behartigen van de belangen van diegenen die een overeenkomst hebben gesloten met een financiële onderneming inzake de door die financiële onderneming aan hen berekende hypotheekrente en in verband daarmee - in het bijzonder door het eenzijdig wijzigen van de opslag op de basisrente - schade hebben geleden.

3.3.

In de periode van februari 2005 tot medio 2009 heeft ABN AMRO aan verschillende particuliere klanten ter financiering van een eigen woning hypothecaire geldleningen verstrekt, met een rentevaste periode van één maand en tegen een rente waarvan de hoogte is gekoppeld aan het 1-maands Euribor tarief vermeerderd met een opslag (hierna: euribor-hypotheek). In de periode van mei 2005 tot en met februari 2009 heeft ook Fortis Bank (Nederland) N.V. (hierna: Fortis) aan particuliere klanten euribor-hypotheken aangeboden.

3.4.

Euribor staat voor Euro Interbank Offered Rate. Dat is het rentetarief waartegen banken die tot het Euribor-panel behoren, leningen - gedenomineerd in euro’s en met een bepaalde looptijd - aanbieden aan andere tot dat panel behorende banken. Het 1-maands Euribor tarief is sinds het najaar van 2008 vooral gedaald.

3.5.

De euribor-hypotheken werden aangeboden met behulp van grotendeels gestandaardiseerde documentatie. Deze bestaat uit een meestal door de klant voor akkoord te ondertekenen acceptatiebrief of offerte, waarin wordt verwezen naar toepasselijke algemene voorwaarden en/of naar een bijlage met aanvullende voorwaarden. In 3.12 is, voor zover relevant, een aantal kenmerken van de verschillende binnen ABN AMRO en Fortis gebruikte standaard-documentatie beschreven. Zoals daar nader is uiteengezet, bevat de contractsdocumentatie een bepaling die inhoudt dat de bank de bovenop de rente in rekening gebrachte opslag danwel het rentepercentage gedurende de looptijd kan wijzigen. Klanten met een euribor-hypotheek van ABN AMRO en Fortis (hierna: de leningnemers) waren steeds bevoegd deze boetevrij af te lossen.

3.6.

In 2006 en 2007 bevatte de website van ABN AMRO onder meer de volgende informatie over euribor-hypotheken:

“Nu ook Euribor rente mogelijk

De Euribor (..) is een variabel rentepercentage dat wordt vastgesteld door de Europese Centrale Bank. Deze rentevariant volgt de marktontwikkelingen en kan maandelijks wijzigen. Sinds 1 juni 2005 kunt u voor uw aflossingsvrije hypotheek vanaf EUR 100.000,- kiezen voor het 1 maands Euribor tarief. De basisrente wordt verhoogd met een opslag. Deze opslagen zijn: 0,5% voor NHG-hypotheken [nationale hypotheek garantie, rechtbank], 0,7% voor standaard-hypotheken (tot 75 % van de executiewaarde) en 1,0% voor top-hypotheken (tot 125 % van de executiewaarde) en vormen samen met de gepubliceerde Euribor het tarief.”

In de periode daarna tot eind april 2009 was op die website, voor zover van belang, het volgende vermeld over euribor-hypotheken:

“U kunt kiezen uit de volgende rentevarianten:

 Variabele rente (…)

 Euribor variabele rente: het rentepercentage is gebaseerd op het 1 maands Euribor (…) tarief, vermeerderd met een opslagpercentage.

De hoogte van de opslag wordt individueel vastgesteld. (…) In principe wijzigt deze rente elke maand. (…)

 Vaste rente (…)”

3.7.

ABN AMRO heeft per 1 februari 2009 de in 3.3 bedoelde opslag op het Euribor tarief (hierna: de opslag) met 0,5% verhoogd. Leningnemers die bij haar een euribor-hypotheek hadden afgesloten, zijn hierover bij brief van 26 januari 2009 alsvolgt geïnformeerd:

“Voor de financiering van uw woning hebt u bij ons een hypotheek afgesloten. De rente op deze hypotheek is (voor een deel) gebaseerd op het Euribor-rentetarief.

(…) Het tarief dat wij maandelijks aan u berekenen stellen wij vast op de één na laatste werkdag van de maand. (…)

Daarnaast brengen wij u een opslag - van momenteel (…)% - en een risico-opslag in rekening. De hoogte van de risico-opslag is afhankelijk van de hoogte van het hypotheekbedrag ten opzichte van de waarde van uw woning.

De opslag wordt verhoogd

De opslag kan worden gewijzigd als de ontwikkelingen op de financiële markt hiertoe aanleiding geven. Helaas is van dergelijke ontwikkelingen al enige tijd sprake. Daarom zijn wij genoodzaakt de opslag van 0,5% met ingang van 1 februari 2009 met 0,5% te verhogen naar 1%.

Als u door deze verhoging geen gebruik meer wilt maken van het Euribor-rentetarief, dan kunt u uw hypotheek met dit rentetarief kosteloos oversluiten naar een andere rentevorm. (…)”

3.8.

Per 1 juli 2010 is Fortis gefuseerd met ABN AMRO. Alle rechten en verplichtingen uit hoofde van de door Fortis verstrekte euribor-hypotheken zijn daarbij onder algemene titel overgegaan op ABN AMRO.

3.9.

Met ingang van juni 2012 heeft ABN AMRO de opslag opnieuw - ditmaal met 1,0% - verhoogd. Bij brief van 24 april 2012 heeft ABN AMRO de leningnemers hiervan op de hoogte gesteld. Die brief houdt, voor zover van belang, het volgende in:

“U heeft een hypotheek bij ABN AMRO. Een of meer leningdelen van uw hypotheek zijn gebaseerd op het ‘1-maands Euribor rentetarief’. Boven op het Euribor rentetarief betaalt u (…) een opslag voor onze kosten. Vanaf juni 2012 gaat u 1% meer opslag betalen. (…)

Waarom verhogen wij de opslag?

Wij vinden het belangrijk dat onze klanten een eerlijke rente betalen voor hun hypotheek. En dat wij open zijn over onze rente. Om u geld te kunnen lenen voor uw hypotheek, lenen wij zelf geld. Wij proberen dit zo goedkoop mogelijk te doen, zodat ook u zo min mogelijk betaalt. Doordat de economie de laatste jaren sterk veranderd is, is het voor ons al langere tijd duurder om geld te lenen. Onze kosten zijn hierdoor al langere tijd hoger dan de opslag die u betaalt. Omdat wij niet verwachten dat deze kosten snel lager worden, zijn wij genoodzaakt om de opslag te verhogen. Dit mogen wij...