Cassatie van Supreme Court (Netherlands), 14 de Junio de 2013

• Datum uitspraak: 14 de Junio de 2013
• Uitgevende instantie: Supreme Court (Netherlands)

14 juni 2013

nr. 12/04289

Arrest

gewezen op het beroep in cassatie van X1 te Z (hierna: belanghebbende) tegen de uitspraak van het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch van 6 september 2012, nr. 12/00068, betreffende een op aangifte voldaan bedrag aan overdrachtsbelasting.

1. Het geding in feitelijke instanties

   Belanghebbende heeft ter zake van de verkrijging van een onroerende zaak op aangifte een bedrag aan overdrachtsbelasting voldaan. Belanghebbende heeft tegen de voldoening van dit bedrag bezwaar gemaakt en verzocht om teruggaaf, welk verzoek bij uitspraak van de Inspecteur is afgewezen.

   De Rechtbank te Breda (nr. AWB 11/5212) heeft het tegen die uitspraak ingestelde beroep ongegrond verklaard.

   Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld bij het Hof.

   Het Hof heeft de uitspraak van de Rechtbank bevestigd. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.

2. Geding in cassatie

   Belanghebbende heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

   De Staatssecretaris van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.

   Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.

   De Advocaat-Generaal P.J. Wattel heeft op 21 maart 2013 geconcludeerd tot ongegrondverklaring van het beroep in cassatie.

   Belanghebbende heeft schriftelijk op de conclusie gereageerd.

3. Beoordeling van het middel

   3.1. Het tarief voor de overdrachtsbelasting ter zake van woningen is bij Wet van 22 december 2011 houdende wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten (Belastingplan 2012), Stb. 2011, 639, verlaagd tot twee percent.

   3.2. Het Hof heeft terecht geoordeeld dat de terugwerkende kracht tot 15 juni 2011 waarmee deze wetswijziging is ingevoerd, geen met verdragsrecht strijdige discriminatie vormt. Voor zover het zich tegen dit oordeel richt faalt het middel op de gronden die zijn vermeld in het heden in de zaak met nummer 12/03630 uitgesproken arrest van de Hoge Raad, waarvan een geanonimiseerd afschrift aan dit arrest is gehecht.

   3.3. Voor zover het middel erover klaagt dat het Hof niet heeft getoetst aan het gelijkheidsbeginsel als ongeschreven rechtsbeginsel faalt het eveneens, aangezien de rechter niet bevoegd is wetgeving in formele zin te toetsen aan algemene rechtsbeginselen (zie HR 14 april 1989, NJ 1989, 469, het zogenoemde Harmonisatiewetarrest).

   3.4. Ook voor het overige kunnen de middelen niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu de middelen in zoverre niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.

4. Proceskosten

   De Hoge Raad acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten.

5. Beslissing

   De Hoge Raad verklaart het beroep in cassatie ongegrond.

   Dit arrest is gewezen door de vice-president M.W.C. Feteris als voorzitter, en de raadsheren C. Schaap, P.M.F. van Loon, R.J. Koopman en Th. Groeneveld, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier A.I. Boussak-Leeksma, en in het openbaar uitgesproken op 14 juni 2013.

   Nrs. 12/04289 en 12/04290

   Nrs. Rechtbank: AWB 11/5212, AWB 11/5211

   Nr. Gerechtshof: 12/00068, 12/00069

   PROCUREUR-GENERAAL BIJ DE HOGE RAAD DER NEDERLANDEN

   MR. P.J. WATTEL

   ADVOCAAT-GENERAAL

   Derde Kamer B

   Overdrachtsbelasting 2011

   Conclusie van 21 maart 2013 inzake:

   X1 en X2

   tegen

   Staatssecretaris van Financiën

1. Inleiding

   1.1 X1 en X2 (tezamen: de belanghebbenden) hebben op 7 juni 2011 elk de onverdeelde helft van de eigendom van een woning verkregen. Op 15 juni 2011 is het overdrachtsbelastingtarief met terugwerkende kracht verlaagd van 6% naar 2%.

   1.2 Ook zij menen recht te hebben op het verlaagde tarief op grond van het gelijkheidsbeginsel in enige vorm.

   1.3 De zaken van de belanghebbenden zijn bij de Rechtbank en het Hof gelijktijdig behandeld. De feitenrechters hebben hun (hogere) beroepen ongegrond verklaard omdat de wetgever bij het bepalen van de ingangsdatum van de tariefverlaging op 15 juni 2011 niet buiten de ruime vrijheid is getreden die hij in belastingzaken heeft bij de beoordeling of vergelijkbare gevallen ongelijk worden behandeld en zo ja, of daar voldoende rechtvaardiging voor bestaat.

   1.4 Het beleidsbesluit waarmee de tariefverlaging vooruitlopend op wetswijziging twee weken terugwerkend werd toegepast, is geheel bevestigd door die latere wetswijziging, zodat niet dat terugwerkende beleidsbesluit getoetst moet worden aan het gelijkheidsbeginsel als beginsel van behoorlijk bestuur, maar de terugwerkende wet aan het volkenrechtelijke discriminatieverbod.

   1.5 De (terugwerkende kracht van de) wijzigingswet kan mijns inziens wegens het toetsingsverbod (art. 120 Grondwet) niet getoetst worden aan art. 1 Grondwet, noch aan het gelijkheidsbeginsel als ongeschreven algemeen rechtsbeginsel. Het Harmonisatiewet-arrest is mijns inziens nog niet achterhaald.

   1.6 Het EU-Handvest inzake de grondrechten is niet van toepassing, nu in casu geen sprake is van implementatie van EU-recht, noch anderszins de werkingssfeer van het EU-recht wordt betreden.

   1.7 Dan resteert toetsing van de (ingangsdatum van de) wijzigingswet aan de rechtstreeks werkende discriminatieverboden ex art. 14 EVRM jo. art. 1 Eerste Protocol bij het EVRM en art. 26 IVBPR. Hoewel de redenen, aangevoerd voor terugwerkende kracht tot 15 juni 2011 in plaats van 17 juni 2011 niet sterk zijn, bestaat er wel een rechtvaardiging (de notariële praktijk van bepaling van leveringsdata) en er moet nu eenmaal een ingangsdatum en daarmee een harde grens worden gekozen. Het discriminatieverbod brengt niet mee dat de door mogelijk iets te ver (twee dagen) terugwerkende kracht ontstane mogelijk ongerechtvaardigde begunstiging nog verder terug zou moeten werken dan 15 juni 2011, nu (i) die mogelijk ongerechtvaardigde bevoordeling een zeer beperkte groep boffers betreft en in de tijd zeer beperkt is, en (ii) onduidelijk is tot wanneer de (onterechte) begunstiging dan wél zou moeten terugwerken. Verdere terugwerking van de tariefverlaging dan tot 15 juni 2011 zou (nog) minder redelijke grond hebben dan beperking ervan tot 15 juni 2011 en tot (meer) willekeur en budgettaire en trias-politicaproblemen leiden.

   1.8 Ik acht het cassatieberoep daarom ongegrond.

2. De feiten en het geding in feitelijke instanties

   2.1 De belanghebbenden verkregen bij notariële akte op 7 juni 2011 ieder de onverdeelde helft van de eigendom van een woning. De koopsom bedroeg € 156.500. Het tarief voor de overdrachtsbelasting was volgens art. 14 van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (Wet BvR) 6%. Op 18 juli 2011 is daarom € 9.390 overdrachtsbelasting op aangifte voldaan, waarvan de belanghebbenden elk de helft of € 4.695 droegen.

   2.2 Van de persconferentie van premier Rutte na afloop van de ministerraad op 17 juni 2011 bestaat de volgende transcriptie:(1)

   VAN DER HEYDE Ik vindt het opvallend, ze zijn voortdurend daarover aan het afspreken, te weinig gebouwd. Het probleem van de woningmarkt is niet de hypotheekrenteaftrek, die bestaat als zestig of zeventig jaar. Het probleem van de woningmarkt is dat er gewoon de laatste jaren te weinig mogelijkheden zijn om te bouwen en daardoor zie je dat uiteindelijk ook er te weinig doorstroming is en dat zet die woningmarkt op slot. En we hebben natuurlijk, laten we eerlijk zijn, ook te maken gehad met een economische recessie een paar jaar geleden. Nou die combinatie zorgt er voordat die woningmarkt nog steeds in een behoorlijke fase verkeert. Maar ik zegt niet nu, dan mag Moerland niets vinden want de woningmarkt doet het niet goed. Hij moet natuurlijk wel gewoon gebruik maken van z'n vrijheid van meningsuiting.

   VAN BEEK (BNR) (onverstaanbaar, red.) de woonvisie die nog komt. Is toegezegd aan de Kamer, gaat de overdrachtsbelasting daar deel van uit maken?

   RUTTE We komen met een woonvisie en echt, daar hebben we nog helemaal niet eens over gesproken, dus ik ga echt niets over die woonvisie zeggen.

   VAN BEEK Maar als je nu een startend stelletje bent en ...

   RUTTE Dan moet je gewoon een huis kopen, als je een huis wilt kopen.

   BERGHUIS (RTL) Dan heb je niet straks in september van goh, had ik maar een paar maanden gewacht, want nou...

   RUTTE Als jij graag een huis wilt kopen dan moet je dat gewoon doen. Dan kijk ik recht in de camera, dat is ook heel goed nieuws voor heel Nederland. We hebben echt die woningmarkt nodig. En dat een kabinet met een woonvisie komt dat zal voor een heel groot deel natuurlijk ook over de huurmarkt gaan. We hebben daar natuurlijk allerlei voorstellen voor gedaan in het RA die we verder aan het uitwerken zijn.

   BERGHUIS Dus geen cadeautjes voor starters?

   RUTTE Cadeautjes doen we al helemaal nooit.

   BERGHUIS Lagere overdrachtsbelasting.

   RUTTE U kent ons, cadeautjes is niets voor het kabinet

   2.3 Van de persconferentie van voormalig vice-premier Verhagen na de ministerraad op 24 juni 2011 bestaat de volgende transcriptie:(2)

   JANSEN

   (onverstaanbaar, red.) gesproken over de overdrachtsbelasting, Binnenlandse Zaken wil daar bij voorkeur het mes in zetten, Financiën denkt daar toch wat anders over. U bent naast vicepremier ook minister van Economische Zaken. Aan wiens kant staat u?

   VERHAGEN

   Om te beginnen gaat u er dan vanuit dat de suggesties die u zelf beschreef in ik dacht de Telegraaf, dat die al van a tot z waar zijn, met name de positionering en de verschillende opvattingen. Wat wij als kabinet gezegd hebben is dat wij vooral behoefte hebben, als je kijkt naar de woningmarkt, aan rust en zekerheid. Dat wij ook vinden dat de Nederlandse consument er eigenlijk helemaal niets aan heeft als allerlei partijen, of dat nou banken zijn of makelaars of belangenorganisaties, als die iedere keer maar weer een steen in de vijver gooien om te kijken wie er nat wordt. Wij hebben verder de lijn de woningmarkt moet de tijd krijgen om aan te trekken. We komen dus ook niet met voorstellen die op enigerlei wijze rommelen aan de...