Besluit van 14 november 2023, houdende wijziging van het Tabaks- en rookwarenbesluit in verband met het verbieden van de grensoverschrijdende verkoop op afstand van aanverwante producten anders dan elektronische sigaretten en navulverpakkingen

Besluit van 14 november 2023, houdende wijziging van het Tabaks- en rookwarenbesluit in verband met het verbieden van de grensoverschrijdende verkoop op afstand van aanverwante producten anders dan elektronische sigaretten en navulverpakkingen

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Op de voordracht van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 30 juni 2023, kenmerk 3614994-1050044-WJZ; Gelet op artikel 9a, eerste lid, van de Tabaks- en rookwarenwet;De Afdeling advisering van de Raad van State gehoord (advies van 26 juli 2023, no. W13.23.00153/III);Gezien het nader rapport van de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van 9 november 2023, kenmerk 3706381-1050044-WJZ; Hebben goedgevonden en verstaan:

ARTIKEL I

In artikel 5.5 van het Tabaks- en rookwarenbesluit vervallen het tweede lid alsmede de aanduiding «1.» voor het eerste lid.

ARTIKEL II

Dit besluit treedt in werking met ingang van 1 januari 2024.

Lasten en bevelen dat dit besluit met de daarbij behorende nota van toelichting in het Staatsblad zal worden geplaatst. ’s-Gravenhage, 14 november 2023Willem-AlexanderDe Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, M. van Ooijen

Uitgegeven de eenentwintigste november 2023 De Minister van Justitie en Veiligheid, D. Yeşilgöz-Zegerius

NOTA VAN TOELICHTING

I Algemeen deel

1. Inleiding

   Met de partijen die zijn betrokken bij het Nationaal Preventieakkoord (hierna: Preventieakkoord) is afgesproken dat in 2040 een rookvrije generatie wordt gerealiseerd.1 Hierbij is gekeken welke effectieve maatregelen nodig zijn om ervoor te zorgen dat in 2040 geen jongere meer rookt en maximaal nog 5% van de volwassenen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (hierna: RIVM) heeft geconcludeerd dat een samenhangend pakket van maatregelen dat onder andere bestaat uit een forse accijnsverhoging, een uitstalverbod, neutrale verpakkingen, uitbreiding van het reclameverbod, uitbreiding van het rookverbod en het verminderen van het aantal verkooppunten in combinatie met intensieve campagnes nodig is om deze doelstelling voor de doelgroepen jongeren en volwassenen te behalen.2 Deze combinatie van maatregelen strekt er ook toe om te bewerkstelligen dat rokers (jong en oud) stoppen met roken, en dat kinderen niet in aanraking komen met tabaksproducten en aanverwante producten.

   De eerste stap die is genomen in het verminderen van het aantal verkooppunten zijn een verbod op de binnenlandse verkoop op afstand van tabaksproducten en aanverwante producten en een verbod op de grensoverschrijdende verkoop op afstand van tabaksproducten en elektronische sigaretten en navulverpakkingen. Deze maatregel is in werking getreden met ingang van 1 juli 2023.3 Met onderhavige algemene maatregel van bestuur (hierna: amvb) wordt het Tabaks- en rookwarenbesluit (hierna: besluit) aangepast, met het doel het verbod op grensoverschrijdende verkoop op afstand ook te laten gelden voor elektronische sigaretten zonder nicotine, navulverpakkingen zonder nicotine, patronen zonder nicotine, elektronische verhittingsapparaten en voor roken bestemde kruidenproducten.

   In deze nota van toelichting wordt hierna gesproken over elektronische dampwaar zonder nicotine. Hieronder wordt steeds verstaan: elektronische sigaretten zonder nicotine, navulverpakkingen zonder nicotine en patronen zonder nicotine.

2. Aanleiding

   In het Preventieakkoord is de afspraak gemaakt dat het aantal verkooppunten van tabaksproducten en aanverwante producten wordt teruggebracht en dat het kabinet onderzoek laat uitvoeren naar de mogelijkheden om het aantal verkooppunten in de toekomst te beperken.

   Het in het Preventieakkoord toegezegde onderzoek naar het verminderen van verkooppunten is uitgevoerd door SEO Economisch Onderzoek (hierna: SEO).4 In dat onderzoek werd het aantal verkooppunten van tabaksproducten in 2020 op bijna 16.000 geschat. Dit aantal verkooppunten zou naar verwachting alleen maar toenemen in de daaropvolgende jaren als geen maatregelen zouden worden genomen.5

   Op basis van de ambities uit het Preventieakkoord en de inzichten uit het onderzoek van SEO kiest het kabinet6 ervoor met het oog op het voorkomen dat jongeren gaan roken en om kinderen en ex-rokers te beschermen, de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten te beperken tot verkoopkanalen waar doorgaans geen kinderen, jongeren en ex-rokers komen.

   Op termijn zullen deze producten daarom alleen nog worden verkocht bij speciaalzaken waar alleen de volwassen roker komt en die zich vrijwel exclusief richten op de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten. Het kabinet is voornemens de verdere vermindering van het aantal verkooppunten van tabaksproducten en aanverwante producten gefaseerd plaats te laten vinden, via onderstaande stappen: – 1 juli 2023: Invoering van het verbod op de binnenlandse verkoop op afstand van tabaksproducten en aanverwante producten en een verbod op de grensoverschrijdende verkoop op afstand van tabaksproducten en elektronische sigaretten en navulverpakkingen; – 2024: Invoering van het verbod op de grensoverschrijdende verkoop op afstand van elektronische dampwaar zonder nicotine, elektronische verhittingsapparaten en voor roken bestemde kruidenproducten; – 2024: Invoering van het verbod op de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten in supermarkten en horeca-inrichtingen; – 2025: Verkoop van elektronische dampwaar uitsluitend in uitgezonderde speciaalzaken; – 2030: Verkoop van tabaksproducten uitsluitend in gemakszaken en uitgezonderde speciaalzaken; – 2032: Verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten uitsluitend in uitgezonderde speciaalzaken.7

3. Hoofdlijnen van het voorstel

   Met de eerdergenoemde wijziging van het besluit8 is de binnenlandse verkoop op afstand van tabaksproducten en aanverwante producten en de grensoverschrijdende verkoop op afstand van tabaksproducten, e-sigaretten en navulverpakkingen met ingang van 1 juli 2023 niet langer toegestaan.

   Het verbod op de grensoverschrijdende verkoop op afstand van elektronische dampwaar zonder nicotine, elektronische verhittingsapparaten en voor roken bestemde kruidenproducten maakte in eerste instantie onderdeel uit van de eerdergenoemde wijziging van het besluit. Deze maatregel is echter, naar aanleiding van het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State, van het online verkoopverbod uitgezonderd aangezien het verbod op grensoverschrijdende verkoop op afstand van aanverwante producten anders dan e-sigaretten en navulverpakkingen (met nicotine), op grond van richtlijn (EU) 2015/15359genotificeerd moet worden. Deze producten vallen immers niet onder de reikwijdte van de Tabaksproductenrichtlijn10.

   Een verbod op de grensoverschrijdende verkoop op afstand van elektronische dampwaar zonder nicotine, elektronische verhittingsapparaten en voor roken bestemde kruidenproducten, vermindert de blootstelling aan deze producten en draagt bij aan de norm dat roken niet normaal is. Dat helpt om de kans te verminderen dat jongeren beginnen met roken en om te voorkomen dat jongeren gewend raken aan het rookgedrag waardoor de overstap naar het roken van tabaksproducten of nicotinehoudende producten makkelijker wordt. Het kabinet acht het daarom noodzakelijk, om vanuit het oogpunt van de bescherming van de volksgezondheid, ook de grensoverschrijdende verkoop van elektronische sigaretten zonder nicotine, elektronische verhittingsapparaten en voor roken bestemde kruidenproducten te verbieden. Hierdoor gelden voor alle aanverwante producten dezelfde regels. Dit schept eveneens duidelijkheid voor het veld.

   Het verbod, zoals in deze amvb vormgegeven, ziet op binnenlandse en grensoverschrijdende verkoop op afstand aan consumenten. Om onduidelijkheid rond de grensoverschrijdende verkoop punt te voorkomen en om de handhaving te vereenvoudigen, worden alle vormen van grensoverschrijdende verkoop op afstand verboden. Dit verbod geldt daardoor voor detaillisten die vanuit andere staten (zowel EER als derde landen) aan consumenten in Nederland elektronische dampwaar zonder nicotine, elektronische verhittingsapparaten en voor roken bestemde kruidenproducten voor grensoverschrijdende verkoop op afstand aanbieden (import). Daarnaast geldt dit verbod voor de grensoverschrijdende verkoop op afstand van elektronische dampwaar zonder nicotine, elektronische verhittingsapparaten en voor roken bestemde kruidenproducten door in Nederland gevestigde detaillisten aan consumenten in andere staten van de EER (export). Gezien de definitiebepaling van grensoverschrijdende verkoop op afstand in artikel 1 van de Tabaks- en rookwarenwet11 valt de grensoverschrijdende verkoop op afstand vanuit Nederland naar consumenten in landen buiten de EER (derde landen) niet onder grensoverschrijdende verkoop op afstand als bedoeld in de wet. Gelet daarop kan deze vorm van grensoverschrijdende verkoop op dit moment niet in het besluit worden verboden. Om het verbod op verkoop op afstand in het besluit ook van toepassing te laten zijn op de verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten op afstand door in Nederland gevestigde detaillisten aan consumenten in derde landen (export buiten EER), is een wetsvoorstel in procedure gebracht waarbij de definitie van grensoverschrijdende verkoop op afstand in de wet zal worden verbreed. Met die wijziging zal het verbod in het besluit ook gaan gelden voor de verkoop op afstand vanuit Nederland aan consumenten in landen buiten de EER. Totdat de definitie van grensoverschrijdende verkoop op afstand in de wet is gewijzigd, is de verkoop op afstand vanuit Nederland aan consumenten in landen buiten de EER niet verboden.

4. Verhouding tot hoger recht

   De regels die met dit besluit worden vastgesteld worden niet voorgeschreven in Europese of internationale regelgeving. Vanwege het belang van de bescherming van de volksgezondheid en in het bijzonder de...