Besluit van 5 februari 1997, houdende beslissing in het geschil tussen de raad van de gemeente Chaam en provinciale staten van Noord-Brabant inzake het besluit van laatstgenoemden van 17 december 1993

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Jaargang 1997

75

Besluit van 5 februari 1997, houdende beslissing in het geschil tussen de raad van de gemeente Chaam en provinciale staten van Noord-Brabant inzake het besluit van laatstgenoemden van 17 december 1993

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

Beslissen bij dit besluit in het geschil tussen de raad van de gemeente Chaam en provinciale staten van Noord-Brabant inzake het besluit van laatstgenoemden van 17 december 1993 waarbij is besloten over de wijziging van de samenwerkingsgebieden in de provincie Noord-Brabant.

De Raad van State gehoord, adviezen van 15 augustus 1995, no. WO4.94.0642. en 9 augustus 1996, no. W04.96.0065.

Op voordracht van de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken, A. G. M. van de Vondervoort van 31 januari 1997, nr. BW96/1505.

Overzicht van het geschil

Provinciale staten van Noord-Brabant hebben op 17 december 1993 de indeling van hun provincie in samenwerkingsgebieden als bedoeld in artikel 2 van de Wet gemeenschappelijke regelingen (hierna te noemen: Wgr) gewijzigd. Dit besluit is aangehecht.

De raad van de gemeente Chaam heeft bij brief van 21 april 1994 op grond van artikel 136 van de Grondwet aan Ons verzocht te beslissen over zijn bezwaren tegen dit besluit. De brief is aangehecht.

In een besloten vergadering van de vierde afdeling van de Raad van State op 4 april 1995 hebben vertegenwoordigers van de partijen gelegenheid gekregen hun standpunten toe te lichten.

Overwegingen ten aanzien van het geschil

Ingevolge artikel 136 van de Grondwet worden de geschillen tussen openbare lichamen bij koninklijk besluit beslist, tenzij deze behoren tot de kennisneming van de rechterlijke macht of hun beslissing bij de wet aan anderen is opgedragen.

Staatsblad 1997 75 1

De ontvankelijkheid.

Gezien het bepaalde in artikel 136 van de Grondwet dient allereerst te worden onderzocht of voor verzoeker een andere voorziening openstaat of heeft opengestaan.

Daarbij is met name van belang de Wgr zoals deze luidde ten tijde van het in geding zijnde besluit. Hierin is geen beroep opengesteld tegen besluiten van provinciale staten tot indeling van hun provincie in samenwerkingsgebieden of tot wijziging van deze indeling. Ook anderszins staat er geen voorziening open tegen een besluit als hier aan de orde is.

Verzoeker kan derhalve in zijn verzoek op grond van artikel 136 van de Grondwet worden ontvangen.

Het geschil voor het overige.

De raad van de gemeente Chaam maakt bezwaar tegen de indeling van zijn gemeente bij het samenwerkingsgebied Midden-Brabant, omdat hij van mening is dat een indeling bij het samenwerkingsgebied West-Brabant veel meer aangewezen zou zijn. Tot op heden is de gemeente bij het Stadsgewest Breda ingedeeld, en bij de voorbereidings-procedure van de besluitvorming is door gedeputeerde staten pas in een zeer laat stadium meegedeeld dat de gemeente naar een ander samenwerkingsgebied zou dienen over te gaan. Verzoeker maakt bezwaar tegen de door het provinciebestuur gevolgde procedure, omdat volgens hem gedeputeerde staten niet hebben voldaan aan artikel 3, eerste lid, Wgr, waarin de plicht tot het voeren van actief overleg over een besluit als het onderhavige is opgenomen. Verder is verzoeker van mening dat provinciale staten geen redelijke motivering hebben gegeven voor de indeling van zijn gemeente bij het samenwerkingsgebied Midden-Brabant. De maatschappelijke, bestuurlijke en functionele oriëntatie van de gemeente is volgens verzoeker al sinds haar ontstaan volledig gericht op Breda en in het geheel niet op Tilburg. Het enige argument van provinciale staten, namelijk vergroting van het samenwerkingsgebied MiddenBrabant, kan volgens verzoeker gezien het inwoneraantal van Chaam van 3700 in redelijkheid niet zwaarwegender zijn dan de belangen van de inwoners van Chaam. Zolang er nog geen duidelijkheid is over de gemeentelijke herindeling van de gemeente had een definitief besluit over de indeling van de gemeente Chaam ten minste moeten worden uitgesteld, aldus verzoeker.

Tenslotte vindt hij het in strijd met de redelijkheid dat er door het provinciebestuur geen garanties zijn gegeven dat de gemeente geen financieel nadeel zal ondervinden van het bestreden besluit.

Provinciale staten zijn van mening dat aan alle wettelijke eisen en eisen van zorgvuldigheid voor de totstandkoming van het besluit is voldaan.

Het overleg met alle gemeenten is in eerste instantie schriftelijk gevoerd vanwege het grote aantal gemeenten in hun provincie. De gemeenten konden zelf verzoeken om mondeling overleg en daarnaast is er met de besturen van de bestaande gewesten en van de bestaande gemeenschappelijke regelingen overleg gevoerd. Aan de besturen van de gewesten is gevraagd om mede de meningen van de gemeenten in het overleg naar voren te brengen.

Over de indeling van de gemeente Chaam bij het samenwerkingsgebied Midden-Brabant is met het gemeentebestuur overleg gevoerd nadat het ontwerp-besluit voor de indeling was opgesteld.

Wat de indeling betreft merken provinciale staten op dat bij hun besluitvorming het belang van een voldoende draagvlak voor het samenwerkingsgebied Midden-Brabant een grote rol heeft gespeeld, mede gezien de omvang en het inwoneraantal van de overige samenwerkingsgebieden.

Staatsblad 1997 75 2

Wat het argument van Chaam betreft dat een beslissing had moeten worden uitgesteld tot na de besluiten over de gemeentelijke indeling van Chaam, voeren provinciale staten aan dat zij er de voorkeur aan hebben gegeven reeds nu duidelijkheid te scheppen. De te vormen zogenaamde «groene gemeente» waarin Chaam zal opgaan, zal volgens provinciale staten immers bij het samenwerkingsgebied Midden-Brabant worden ingedeeld. Verder kan volgens provinciale staten de overgang van de gemeente van het ene naar het andere samenwerkingsgebied budgettair neutraal verlopen, aangezien er tegelijkertijd integratievoordelen optreden bij het samenwerkingsgebied West-Brabant en er bovendien een ruime voorbereidingsperiode is voorzien.

Wij overwegen als volgt.

Het bestreden besluit kent twee onderdelen die betrekking hebben op de Wgr-indeling van Chaam.

Op grond van één van die onderdelen is de gemeente Chaam in beginsel ingedeeld in het samenwerkingsgebied West-Brabant, en zijn de gemeenten Baarle-Nassau en Alphen en Riel ingedeeld in het samenwerkingsgebied Midden-Brabant.

Voorts is de provincie in een ander onderdeel van het

Wgr-indelingsbesluit vooruit gelopen op de gemeentelijke herindeling in de provincie. Het bestreden indelingsbesluit vermeldt terzake: «De in het kader van de gemeentelijke herindeling in het samenwerkingsgebied Breda e.o. tot stand te brengen groene gemeente, of een variant daarvan (in het herindelingsplan voor het samenwerkingsgebied Breda e.o., juli 1993, wordt deze gemeente aangeduid als de «nieuwe gemeente Baarle-Nassau»), zal worden ingedeeld bij het samenwerkingsgebied Midden-Brabant». Blijkens de toelichtende notitie bij het ontwerp van het bestreden besluit wordt in het indelingsbesluit met de nieuw te vormen gemeente Baarle Nassau bedoeld: Baarle-Nassau, Alphen en Riel (exclusief de kern Riel), Chaam en Nieuw-Ginneken (de kernen Galder en Strijbeek).

Inmiddels heeft zich, na het tijdstip van het bestreden besluit, een ontwikkeling voorgedaan waaraan bij het beslissen in het voorliggende geschil niet kan worden voorbijgegaan.

Met ingang van 13 september is in werking getreden de Wet van 11 september 1996 tot gemeentelijke herindeling in de samenwerkingsgebieden Midden-Brabant, Breda en Westelijk Noord-Brabant en in een gedeelte van de samenwerkingsgebieden Zuidoost-Brabant en 's-Hertogenbosch (Stb. 1996, 449).

Bij die wet is de gemeente Chaam opgeheven en is de nieuwe gemeente Alphen-Chaam ingesteld. Daarmee is de nieuwe gemeente Alphen-Chaam rechtsopvolger geworden van de oude gemeente Chaam. De grenzen van de gemeente Baarle-Nassau zijn niet gewijzigd.

Genoemde gemeentelijke herindeling doet de vraag rijzen of het bestreden onderdeel van het indelingsbesluit zo kan worden geïnterpreteerd dat de nieuwe gemeente Alphen-Chaam moet worden beschouwd als de door de provincie in het indelingsbesluit bedoelde «groene gemeente» of een variant daarvan. In het laatste geval zou Alphen-Chaam bij Midden-Brabant zijn ingedeeld. Die interpretatie achten Wij echter niet houdbaar, alleen al vanwege de consequentie dat Baarle-Nassau, dat ingedeeld is bij West-Brabant, behoudens de grens met België louter omringd zou zijn door Midden-Brabantse gemeenten. Een dergelijke indeling kunnen provinciale staten met het bestreden onderdeel van het Wgr-indelingsbesluit redelijkerwijs niet beoogd hebben.

Wij zijn van oordeel dat noch de in het bestreden besluit genoemde «groene gemeente», noch een variant daarvan tot stand is gekomen en concluderen derhalve dat het betreden onderdeel van het indelingsbesluit berust op veronderstellingen over de gemeentelijke herindelingen die zo

Staatsblad 1997 75 3

ver afwijken van de feitelijke gemeentelijke herindelingen die inmiddels tot stand zijn gekomen, dat genoemd onderdeel van het indelingsbesluit alleen al om die reden dient te worden vernietigd.

Gelet op het bovenstaande behoeven de overige door de gemeente Chaam aangevoerde bezwaren geen bespreking meer.

Ten overvloede overwegen wij nog het volgende: Het grondgebied van de nieuwe gemeente Alphen-Chaam strekt zich uit over delen van zowel het samenwerkingsgebied Midden-Brabant als het samenwerkingsgebied West-Brabant.

Derhalve zal de provincie Noord-Brabant op grond van artikel 42, eerste lid, van de Wet Arhi op korte termijn een nieuw besluit moeten nemen over de Wgr-indeling van de nieuwe gemeente Alphen-Chaam. Daarbij kan ook de positie van Baarle-Nassau worden betrokken.

Beslissing

Gezien artikel 136 van de Grondwet hebben Wij goedgevonden en verstaan: het besluit van provinciale staten van Noord-Brabant van 17 december 1993, nr. 58/93, te vernietigen voor zover het...