Uitspraak Nº 16/04736. Hoge Raad, 2018-02-02

• ECLI: ECLI:NL:HR:2018:143
• Date: 02 Febrero 2018
• Docket Number: 16/04736

2 februari 2018

Eerste Kamer

16/04736

RM/EE

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

1. UNILEVER NEDERLAND B.V.,
gevestigd te Rotterdam,

2. UNILEVER NEDERLAND HOLDINGS B.V.,
gevestigd te Rotterdam,

3. UNILEVER N.V.,
gevestigd te Rotterdam,

4. UNILEVER RESEARCH AND DEVELOPMENT VLAARDINGEN B.V.,
gevestigd te Vlaardingen,

5. BAC IP B.V.,
gevestigd te Naarden,

EISERESSEN tot cassatie,

advocaat: mr. A.M. van Aerde,

t e g e n

de naamloze vennootschap naar Belgisch recht ABLYNX N.V.,
gevestigd te Ghent-Zwijnaarde, België,

VERWEERSTER in cassatie,

advocaat: mr. E.M. Tjon-En-Fa.

Eisersessen tot cassatie zullen hierna ook worden aangeduid als Unilever c.s., en eiseressen tot cassatie onder 1-4 gezamenlijk als Unilever, eiseres tot cassatie onder 5 als BAC, en verweerster in cassatie als Ablynx.

1 Het geding in feitelijke instanties

Voor het verloop van het geding in feitelijke instanties verwijst de Hoge Raad naar de navolgende stukken:

a. de vonnissen in de zaak C/09/433129/HA ZA 12/1458 van de rechtbank Den Haag van 4 december 2013 en 31 december 2014;

b. het arrest in de zaak 200.169.970/01 van het gerechtshof Den Haag van 7 juni 2016.

Het arrest van het hof is aan dit arrest gehecht.

2 Het geding in cassatie

Tegen het arrest van het hof hebben Unilever c.s. beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

Ablynx heeft geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten.

De conclusie van de Advocaat-Generaal M.H. Wissink strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en tot terugwijzing.

De advocaat van Ablynx heeft bij brief van 13 oktober 2017 op die conclusie gereageerd.

3 Beoordeling van het middel

3.1

In cassatie kan worden uitgegaan van de feiten en omstandigheden vermeld in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 1.1-1.10. Deze komen, kort samengevat, op het volgende neer.

• -

  i) Ablynx is een biofarmaceutisch bedrijf dat actief is in het onderzoek naar en de ontwikkeling van zogeheten nanobodies. Dit is een nieuwe klasse van eiwitten met therapeutische werking, die zijn afgeleid van de variabele domeinen van zogenoemde ‘zware-keten antilichamen’. Deze antilichamen komen voor in kameelachtigen (zoals kamelen en lama’s). Nanobodies kunnen worden gebruikt voor de behandeling van ernstige en levensbedreigende menselijke ziekten.

• -

  ii) De zware-keten antilichamen en de variabele domeinen ervan (de zogeheten ‘VHH-fragmenten’ of kortweg ‘VHH’s’) zijn begin jaren negentig ontwikkeld door de onderzoekers prof. R. Hamers en dr. C. Casterman. Zij waren in die tijd werkzaam aan de Vrije Universiteit Brussel (hierna: VUB). VUB heeft hiervoor octrooibescherming aangevraagd en verkregen, onder meer in Europa en de Verenigde Staten.
  De octrooifamilie voor de zware-keten antilichamen uit kameelachtigen, voor de VHH-fragmenten hiervan, en voor de hiervan afgeleide nanobodies, wordt aangeduid als de Hamers octrooifamilie (hierna: de Hamers-octrooien).

• -

  iii) Tot de Hamers-octrooien behoort het Europese octrooi EP 1 087 013 (hierna: EP 013). De geldingsduur van dit octrooi is op 18 augustus 2013 verstreken. EP 013 claimt een werkwijze voor het genereren van zware-keten antilichamen of van hun VHH-fragmenten, nucleotide sequenties, vectoren, en DNA-bibliotheken. Paragraaf 1, laatste zin, van de beschrijving van EP 013 luidt:

“Such immunoglobulins can be used for several purposes, especially for diagnosis or therapeutical purposes including protection against pathological agents or regulation of the expression or activity of proteins.”

• -

  iv) Unilever houdt zich bezig met het produceren en verhandelen van consumentenartikelen zoals voedingsmiddelen, producten voor persoonlijke verzorging en schoonmaakartikelen. BAC is een vennootschap die zich toelegt op het exploiteren van rechten van intellectuele eigendom.

• -

  v) VUB heeft in april 1997 een licentie verleend aan Unilever Nederland B.V., die in juni 2005 aan BAC is overgedragen. BAC heeft onder de zogenoemde ‘Variation and Novation Agreement’ een niet-exclusieve wereldwijde licentie van VUB verkregen voor de exploitatie van de Hamers-octrooien, met het recht tot het verlenen van sublicenties, beperkt tot de volgende producten en sectoren: (i) verpakte voedingsproducten; (ii) was- en reinigingsmiddelen; (iii) niet-medisch georiënteerde cosmetische producten; (iv) de proceshulpstoffen, meer bepaald de katalytische en scheidingsproceshulpstoffen, voor toepassing in de...