Uitspraak Nº 200.265.565/01. Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 2020-12-15
| ECLI | ECLI:NL:GHARL:2020:10385 |
| Docket Number | 200.265.565/01 |
| Date | 15 Diciembre 2020 |
| Court | Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (Nederland) |
GERECHTSHOF ARNHEM-LEEUWARDEN
locatie Leeuwarden
afdeling civiel recht
zaaknummer gerechtshof 200.265.565/01
(zaaknummer rechtbank Noord-Nederland C/19/124145)
beschikking van 15 december 2020
in de zaak van
de informele vereniging No Surrender (Motorcycle Club),
zonder bekende vestigingsplaats in Nederland,
appellante in het principaal appel,
geïntimeerde in het incidenteel appel,
in eerste aanleg: verweerster,
hierna: No Surrender,
procesadvocaat: mr. G.C.L. van de Corput, kantoorhoudend te Breda,
tegen
het OPENBAAR MINISTERIE,
domicilie kiezende te [E] ,
geïntimeerde in het principaal appel,
appellant in het incidenteel appel
in eerste aanleg: verzoeker,
hierna: het OM,
voor wie optreden mrs. R.J.P. Lambrichts en T.A.M. van de Ven, beiden officier van justitie bij het Landelijk Parket en plaatsvervangend advocaat-generaal bij het Ressortsparket.
Als belanghebbenden in hoger beroep zijn aangemerkt:
gevestigd te Roermond,
hierna te noemen: NS MC,
niet verschenen,
2. de chapters van No Surrender,
alle zonder bekende vestigingsplaats,
hierna te noemen: de chapters,
waarvan is verschenen: chapter Los Hermanos de Noord,
advocaten mrs. K. Meijer en A.M. Thomas, kantoorhoudend te Alkmaar,
3. de brotherhoods van No Surrender,
alle zonder bekende vestigingsplaats,
hierna te noemen: de brotherhoods,
niet verschenen.
Het verloop van de procedure bij het hof tot aan deze uitspraak blijkt allereerst uit het
beroepschrift van No Surrender tegen de beschikking van de rechtbank Noord-Nederland in Assen van 7 juni 2019, het verweerschrift van het OM en het verslag (proces-verbaal) van de mondelinge behandeling op 11 september 2020. Op die dag heeft het hof beslist dat NS MC, de chapters en de brotherhoods als belanghebbenden moeten worden opgeroepen voor de zitting van 24 november 2020. Ter uitvoering van die beslissing is NS MC per (aangetekende) brief aan de bij het hof bekende adressen van NS MC opgeroepen. De chapters en brotherhoods zijn opgeroepen via een oproep in de Staatscourant en aan het algemene e-mailadres van No Surrender.
Het OM vraagt om een verbod van No Surrender en de daaraan verbonden chapters
en brotherhoods, alsmede van NS MC. Kort gezegd is de reden daarvoor dat zij de samenleving ontwrichten of kunnen ontwrichten. Dit verzoek heeft de volgende achtergrond.
No Surrender is een internationale motorclub die in 2013 is opgericht door [A] .
In de eerste jaren na de oprichting bekleedde hij de functie van 'Generaal'. Medio februari 2016 heeft hij die functie definitief neergelegd. Een half jaar later maakte een van de mede-oprichters ( [B] ) bekend dat hijzelf en drie anderen als Captains World de koers zouden gaan bepalen. In die fase is de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid NS MC opgericht. In juli 2018 heeft ook [B] No Surrender verlaten, nadat hij in voorlopige hechtenis was genomen.
No Surrender telt op dit moment meer dan 900 leden en heeft in Nederland ongeveer 30
chapters. Een chapter bestaat uit kaderleden (het chapterbestuur) en 'full-members'. Daarnaast zijn er 'prospects'1 en 'hangarounds'2. Aan No Surrender zijn ook de zogenoemde brotherhoods verbonden (support clubs). Boven de chapters staat een centraal bestuur (bestaande uit de World Board en de National Board) dat wordt gevormd door ’de Generaal’3, Captains4 en Nomads5.
Het OM heeft de rechtbank verzocht No Surrender, NS MC en de brotherhoods te
verbieden en te ontbinden, met benoeming van een vereffenaar. Daarbij is het OM ervan uitgegaan dat de chapters en de brotherhoods van No Surrender deel uitmaken en door dat verbod zouden worden getroffen. Ook is verzocht te bepalen dat een eventueel batig saldo na vereffening zal worden uitgekeerd aan de Staat.
De rechtbank heeft beslist dat zowel de chapters en de brotherhoods als NS MC deel
uitmaken van No Surrender, en heeft No Surrender verboden en ontbonden. Het OM is gevraagd een vereffenaar voor te stellen. De door het OM gevraagde uitkering van een batig saldo aan de Staat is echter op voorhand geweigerd. De beslissing is ook niet 'uitvoerbaar bij voorraad' verklaard. Het gevolg daarvan is dat de werking ervan door dit hoger beroep is geschorst.
De brotherhoods en NS MC zijn door het hof opgeroepen, maar zijn niet 'verschenen'.
Met uitzondering van Los Hermanos (waarover hierna meer) geldt dat ook voor de chapters. Zij hebben zich in dit hoger beroep dus niet tegen het uitgesproken verbod en de ontbinding verzet. Maar volgens No Surrender zelf gaat de rechtbank er ten onrechte vanuit dat de brotherhoods van deze informele vereniging deel uitmaken. Ook verzet No Surrender zich tegen de veronderstelling van de rechtbank dat de chapters door het verbod worden geraakt.
Het OM heeft zijn verzoek ten aanzien van NS MC verminderd: hij gaat er niet langer
vanuit dat een verbod van No Surrender ook die formele vereniging treft, en vraagt daarom een afzonderlijk verbod van NS MC.
In een zogenoemd 'incidenteel' hoger beroep komt het OM ertegen op dat de beslissing
van de rechtbank pas effect heeft als deze definitief is. Anders gezegd: het OM verwijt de rechtbank dat zijn beslissing niet uitvoerbaar bij voorraad is verklaard. Het hof vat dat op als een verzoek om deze beschikking wel uitvoerbaar bij voorraad te verklaren.
Het hof zal hierna gebruikmaken van tussenkopjes die bij elkaar een samenvatting
vormen van deze uitspraak. De conclusie zal zijn dat No Surrender terecht is verboden en ontbonden, en dat de chapters en brotherhoods dat lot delen, omdat zij niet als informele verenigingen kunnen worden beschouwd. Het verbod treft echter niet NS MC, omdat dat een formele vereniging is. Daarnaast heeft het OM geen argumenten aangedragen die tot een (zelfstandig) verbod en ontbinding van die vereniging kunnen leiden.
Het uitgangspunt is de vrijheid van vereniging. Alleen in zeer bijzondere gevallen kan een vereniging worden verboden
Vrijheid van vereniging is in ons land een grondbeginsel van de democratische
rechtsstaat en een pijler van de democratie. Daarom zijn mensen hier vrij om zich te verenigen en samen activiteiten te ontplooien. Dit recht is verankerd in de Grondwet en het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en mag alleen worden onderworpen aan wettelijke beperkingen die in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale veiligheid, de openbare orde, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, voor de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen. Dat betekent dat een vereniging alleen kan worden verboden als de werkzaamheid daarvan in strijd is met de openbare orde (artikel 2:20 lid 1 BW). Daarna is het strafbaar om er lid van te zijn of om aan de verenigingsactiviteiten deel te nemen.
Een verbod is dus een uiterste en noodzakelijke maatregel om gedragingen te
voorkomen die een aantasting vormen van als wezenlijk ervaren beginselen van ons rechtsstelsel en die onze samenleving ontwrichten of kunnen ontwrichten. Daarmee ligt de lat voor de rechter zeer hoog: hij moet tot de conclusie komen dat sprake is van activiteiten waarvan de ongestoorde voortzetting en navolging in een democratische rechtsstaat niet kunnen worden geduld, op straffe van ontwrichting. Om die reden moet de wet strikt worden uitgelegd.
No Surrender is een vereniging
Verenigingen zijn rechtspersonen met leden die zijn gericht op een bepaald doel (art.
2:26 lid 1 BW). Er bestaat een juridisch onderscheid tussen de formele en informele
variant, maar beide kunnen worden verboden en ontbonden. Als een vereniging niet beschikt over statuten die in een notariële akte zijn opgenomen, dan is sprake van zo'n informele vereniging (een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid). NS MC is een formele vereniging, maar No Surrender is dat niet. De vraag is daarom of dat wel een informele vereniging is. Op de vraag aan welke voorwaarden dan moet zijn voldaan, zal het hof bij de behandeling van de chapters en brotherhoods nog ingaan. Op deze plaats is dat niet nodig. De rechtbank is er namelijk vanuit gegaan dat No Surrender een informele vereniging is (rechtsoverweging 3.29), en daar is geen bezwaar tegen gemaakt. Voor het hof staat dit daarom vast.
De rechtbank heeft de vereniging No Surrender terecht verboden en ontbonden (grief 6 van No Surrender)
De vereniging No Surrender kan alleen worden verboden als haar werkzaamheid in strijd is met de openbare orde. Voor deze beoordeling zijn van belang de aard van die werkzaamheid en ook de kennelijke bedoeling bij en de gevolgen van de desbetreffende uitingen en gedragingen
Zoals gezegd, kan No Surrender alleen worden verboden als sprake is van een
'werkzaamheid' in strijd met de openbare orde. Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat dit begrip de daden omvat die de rechtspersoon stelt en de woorden die hij spreekt en schrijft, ongeacht op welke wijze blijkt dat die zijn gesteld, gesproken of geschreven in het kader van de organisatie met rechtspersoonlijkheid. Alleen gedragingen van de rechtspersoon zelf kunnen gelden als diens werkzaamheid. Het gaat dan om uitingen en gedragingen (ook nalaten) door het bestuur of waaraan het bestuur leiding heeft gegeven of waartoe het bestuur doelbewust gelegenheid heeft gegeven. Die gedragingen worden aan de rechtspersoon toegerekend.
Voor toerekening van gedragingen van...
Om verder te lezen
PROBEER HET UIT